Czy do pokarmu kobiecego dodaje się „wzmacniacze”, a jeśli tak, to jakie? Jak należy to robić w praktyce?

„Wzmacniacze” wzbogacają pokarm kobiecy w białko (hydrolizat białek serwatkowych i kazeiny), składniki mineralne (szczególnie wapń i fosfor), witaminy i pierwiastki śladowe, a także zwiększają wartość energetyczną mleka matki. Udowodniono, że „wzmacniacze” pokarmu kobiecego przyspieszają tempo wzrastania wcześniaków w trakcie suplementacji. Nie stwierdzono odległego wpływu „wzmacniaczy” na wzrastanie, mineralizację kośćca, rozwój psychoruchowy w 18. miesiącu życia oraz na częstość występowania nietolerancji pokarmowej i martwiczego zapalenia jelit. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, wzmacniacze dodaje się do mleka kobiecego podawanego wcześniakom z masą urodzeniową <1500 g, począwszy od momentu, gdy dziecko zacznie spożywać 100 ml/kg mc./24 h. Nie określono jednoznacznie wieku metrykalnego ani masy ciała, do osiągnięcia których należy podawać wzmacniacz (według niektórych danych – do czasu osiągnięcia masy ciała równej 2000 g). Najistotniejsze są prawidłowe przyrosty masy ciała i utrzymanie ich we właściwym kanale centylowym. Zaleca się stosowanie wzmacniaczy przez 12 tygodni po wypisaniu z oddziału. Natomiast u noworodków z SGA co najmniej do 40. tygodnia wieku skorygowanego, a nawet do 52. tygodnia. Przyrost masy ciała dziecka w okresie stosowania takiego preparatu nie powinien przekraczać tempa wzrastania spodziewanego w tym czasie w życiu płodowym. Dawkowanie preparatu ustala lekarz. Na polskim rynku dostępny jest wzmacniacz Bebilon HMF w postaci proszku w saszetkach (2,1 g w saszetce, opakowanie 50 szt.). Zawartość jednej saszetki należy dodać do 50 ml mleka (zimnego lub ciepłego), a następnie energicznie wstrząsać przez 30–60 sekund. Dodatek 1 saszetki do 50 ml odciągniętego mleka uzupełnia zawartość brakujących związków do poziomu zalecanego przez ESPGHAN dla żywienia wcześniaków. Maksymalna dawka to 3 saszetki/kg mc./24 h. Mleko ze wzmacniaczem należy przygotować bezpośrednio przed spożyciem i zużyć je zaraz po przygotowaniu. Nigdy nie należy używać ponownie niewykorzystanej części pokarmu. Jeśli noworodek z małą urodzeniową masą ciała jest karmiony piersią, proszek można rozpuścić w przegotowanej i ostudzonej wodzie (temperatura do 40°C) w proporcji 2 proszki na 20 ml wody. Rozpuszczając wzmacniacz w mleku lub wodzie, należy przestrzegać zasad aseptyki i antyseptyki.

Od kilku lat wzmacniacze pozyskuje się również z mleka ludzkiego. Takie pionierskie osiągnięcia należą do firmy Prolacta Bioscence ze Stanów Zjednoczonych, która prowadzi banki mleka kobiecego. Upowszechnienie tej metody pozwoliłoby karmić wcześniaki preparatem o zwiększonej zawartości białka, składającym się w 100% z bardzo dobrze przyswajalnego białka ludzkiego.

Od tego roku na polskim rynku dostępny jest suplement białka (Bebilon suplement białka – 1,2 g preparatu zawiera 1,0 g białka), który można dodawać zarówno do mleka matki, jak i mieszanki dla wcześniaków z masą ciała <1000 g, począwszy od pierwszej podawanej porcji żywienia. Zgodnie z zaleceniami ESPGHAN celem takiego postępowania jest uzyskanie przyrostów masy ciała podobnych do wewnątrzmacicznych. Wskazane jest oznaczenie stężenia białka w mleku matki (aktualnie w Polsce szybka ocena za pomocą Miris breast milk analyzer jest niemożliwa). Jeżeli jednak jest to niemożliwe, należy się odnieść do stężeń białka w mleku matki wcześniaka, które podano w piśmiennictwie. Suplement białka należy dodać do mleka matki lub mieszanki dla wcześniaków z zachowaniem zasad aseptyki i antyseptyki, najlepiej w aptece (należy odmierzyć różne ilości preparatu 0,2–1,6 g na porcję przygotowaną do żywienia wcześniaka). (marzec 2014 aktualizacja) 

Piśmiennictwo

1. Bertino E., Giuliani F., Occhi L. i wsp.: Benefits of donor human milk for preterm infants: current evidence. Early Hum. Dev., 2009; 85 (supl. 10): S9–S10
2. Colaizy T.T., Carlson S., Saftlas A.F., Morriss F.H. Jr: Growth in VLBW infants fed predominantly fortified maternal and donor human milk diets: a retrospective cohort study. BMC Pediatr, 2012; 12: 124 (doi: 10.1186/1471-2431-12-124)
3. Książyk J., Gruszczyńska-Friedman J., Sibilska M. i wsp.: Żywienie wcześniaków. Postępy Neonatologii, 2007; 2 (12): 2–34
4. Kuschel C.A., Harding J.E.: Multicomponent fortified human milk for promoting growth in preterm infants. Cochrane Database Syst. Rev., 2004; (1): CD000343
5. McCormick F.M., Henderson G., Fahey T., McGuire W.: Multinutrient fortification of human breast milk for preterm infants following hospital discharge. Cochrane Database Syst. Rev., 2010; (7): CD004 866
6. Miller J., Makrides M., Gibson R.A. i wsp.: Effect of increasing protein content of human milk fortifier on growth in preterm infants born at <31 wk gestation: a randomized controlled trial. Am. J. Clin. Nutr., 2012; 95 (3): 648-655 (doi: 10.3945/ajcn.111.026351) 
7. Hair A.B., Hawthorne K.M., Chetta .KE. i wsp.: Human milk feeding supports adequate growth in infants ≤1250 grams birth weight. BMC Res. Notes., 2013; 6: 459