Czy podanie znacznika podczas badania scyntygraficznego (np. renoscyntygrafii, scyntygrafii tarczycy) stanowi przeciwwskazanie do karmienia piersią?

Scyntygrafia jest badaniem obrazowym, w którym wykorzystuje się niewielkie dawki izotopów promieniotwórczych. Izotopy są zwykle połączone ze związkami chemicznymi, które determinują ich gromadzenie się w danym narządzie. Radioizotopy używane w badaniach scyntygraficznych emitują promieniowanie gamma. Stosowanie preparatów promieniotwórczych w celach diagnostycznych wymaga czasowego przerwania karmienia mlekiem matki. Czas karencji zależy od zastosowanego środka oraz jego dawki. Warto wiedzieć lub w razie potrzeby sprawdzić, po jakim czasie stężenie radioizotopu podanego w czasie scyntygrafii diagnostycznej osiąga w mleku kobiecym wartość odpowiadającą promieniowaniu wynoszącemu 0 mSV. Okres ten jest 5-krotnością T1/2 substancji radioaktywnej.

W scyntygrafii tarczycy wykorzystuje się technet lub jod radioaktywny. W przypadku użycia technetu 99 (99Tc) w dawce 1–2 mCi w różnych związkach czas karencji wynosi 30 godzin. Jod radioaktywny przenika do pokarmu, jednak poszczególne izotopy i ich związki chemiczne różnią się pod względem czasu rozpadu i utrzymywania się radioaktywności w pokarmie kobiecym. Stosowany w badaniu jodochwytności jod 131 (131I), którego T1/2 wynosi 192,5 godziny, wymaga przerwania karmienia piersią, chyba że w badaniu pokarmu lub gruczołu piersiowego wykazano brak promieniowania. Jednak przeprowadzenie tych oznaczeń jest uzasadnione najwcześniej 14 dni po badaniu. Jod 123 (123I) ma krótki T1/2 (13,2 h), zatem radiologiczne badanie pokarmu można byłoby wykonać już po upływie 66 godzin. Ze względu na cenę jest on jednak u nas rzadko stosowany.

W renoscyntygrafii zwykle wykorzystuje się 99Tc, a rzadziej 131I, które to izotopy gromadzą się na krótki czas w nerkach. Po podaniu 99Tc w dawkach 3–15 mCi karmienie można wznowić po upływie 30 godzin, a w przypadku 131I związanego z hippuranem – po 40,5 dniach.

Jak widać, czas wstrzymania karmienia piersią dla poszczególnych radiofarmaceutyków i ich związków jest różny i zależy zarówno od rodzaju użytego środka, jak i rodzaju badania oraz badanego narządu. Chcąc precyzyjnie określić, kiedy w konkretnej sytuacji można bezpiecznie powrócić do karmienia piersią, warto zawsze sprawdzić czasy karencji w aktualnych źródłach popartych piśmiennictwem. Informacje takie można znaleźć na przykład w zestawieniu zamieszczonym na stronach Centrum Nauki o Laktacji (www.kobiety.med.pl). W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 roku w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (www2.mz.gov.pl) w załączniku 9 (www2.mz.gov.pl) podano nieco inne czasy karencji, jednak w dokumencie tym nie uwzględniono stosowanej dawki radiofarmaceutyku, podziału ze względu na badany narząd i rodzaj badania oraz nie przedstawiono piśmiennictwa źródłowego.

Przed badaniem scyntygraficznym zawsze warto odciągnąć i zgromadzić jak najwięcej pokarmu w celu jego wykorzystania w późniejszym czasie. Aby utrzymać laktację na odpowiednim poziomie, po badaniu matka powinna nadal odciągać pokarm, który ze względu na radioaktywność należy wylewać. Według niektórych doniesień pokarm odciągnięty w tym czasie można zamrozić i bezpiecznie podać dziecku, ale dopiero po okresie odpowiadającym 8–10-krotności T1/2.

Należy podkreślić, że po badaniu z użyciem izotopów promieniotwórczych matka może się opiekować swoim dzieckiem.

Piśmiennictwo

1. American Academy of Pediatrics: The transfer of drugs and other chemicals into human milk. Pediatrics, 2001; 108 (3): 776–789
2. Hale T.: Medication and mothers milk. Using radiopharmaceutical products in breastfeeding mothers. Wyd. 15. Hale Publishing, Teksas, USA, 2012: 1168–1169
3. Hale T.: Medication and mothers milk. Breastfeeding interruption recommendations. Appendix A. Wyd. 15. Hale Publishing, Teksas, USA, 2012: 1173–1181
4. Królak-Olejnik B.: Stosowanie leków a karmienie piersią [w:] Karmienie piersią w teorii i praktyce. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2012: 279