Jak uczyć matkę karmienia piersią wcześniaka, który jest przestawiany z karmienia sondą stosowaną w pierwszych tygodniach życia na karmienie piersią?

01-01-2014
dr n. med. Magdalena Nehring-Gugulska
Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny (IBCLC), Centrum Nauki o Laktacji w Warszawie

Jeżeli dziecko, które urodziło się przedwcześnie, zwłaszcza z małą lub bardzo małą masą ciała, przy wypisie ze szpitala jest karmione piersią matki, to można mówić o sukcesie rodziców i całego zespołu: lekarzy, położnych, pielęgniarek, doradców/konsultantów laktacyjnych i rehabilitantów/neurologopedów. Aby ten sukces był możliwy, już w momencie porodu muszą być spełnione liczne warunki: oddział przystosowany do wspierania karmienia piersią, rodzice uczestniczą w procesie terapeutycznym dziecka, matki otrzymują odpowiednie instrukcje w zakresie odciągania i przechowywania pokarmu oraz utrzymywania laktacji po opuszczeniu szpitala, a także przystawiania do piersi z wykorzystaniem technik i pozycji odpowiednich dla wcześniaków, personel potrafi udzielić matkom pomocy laktacyjnej oraz wsparcia psychologicznego, warunki techniczne pozwalają na odciąganie, bezpieczne przechowywanie i podawanie pokarmu oraz na naukę karmienia i inne. Dodatkowym atutem jest umiejętność i doświadczenie pracowników oddziału szpitalnego w pielęgnacji „metodą kangura”. Sam sposób przechodzenia od karmienia sondą do karmienia bezpośrednio z piersi jest tylko jednym z elementów opieki nad wcześniakiem. Przed rozpoczęciem tego procesu trzeba ocenić gotowość dziecka do karmienia piersią na podstawie następujących kryteriów: (1) odpowiedni wiek i stan ogólny dziecka, (2) umiejętność koordynacji ssania, połykania i oddychania, (3) pojawienie się odruchu szukania i ssania. Ze względu na fakt, że w trakcie karmienia piersią hipotermia, hipoksja, bezdech, bradykardia i zmniejszona saturacja występują istotnie rzadziej, zazwyczaj stosuje się metody „bez butelki”. W celach rehabilitacyjnych wprowadza się przejściowo: smoczki do nauki ssania nieodżywczego, smoczki do karmienia lub nakładki na brodawki piersiowe. W ośrodkach, które mają duże doświadczenie w takim postępowaniu, opracowano różne protokoły postępowania. Ogólne zasady są następujące: nauka ssania nieodżywczego poprzez przystawianie dziecka do opróżnionej piersi, próby przystawiania dziecka do pełnej piersi zamiast jednego karmienia sondą, obserwacja aktu karmienia i ocena czasu trwania aktywnego ssania z regularnym połykaniem pokarmu, systematyczna kontrola przyrostu masy ciała, podejmowanie decyzji o potrzebie dokarmiania i dobieranie odpowiedniej objętości tych posiłków. Stine zaleca, aby rezygnację z dokarmiania rozpocząć na podstawie oceny czasu trwania aktywnego ssania. Uważa on, że jeżeli dziecko połyka pokarm przez 5 minut, a jego masa ciała zwiększa się systematycznie, dokarmianie nie jest zalecane. Jeśli natomiast dziecko ssie słabo i krócej niż przez 5 minut, należy mu podawać 1/2 należnej porcji przez pozostawiony zgłębnik. Dzieciom, które nie podejmują ssania, należy podać całą porcję pokarmu przez zgłębnik. W niektórych ośrodkach procesu ssania nie ocenia się podczas każdego karmienia, ale co 6–8 godzin. Kliethermes i wsp. proponują, aby wnikliwie obserwować również sposób ssania: dobre ssanie polega na aktywnym łykaniu w prawidłowej pozycji przez 5–8 minut lub dłużej, dosyć zadowalające – gdy niemowlę ssie <5 minut, a łykanie jest nieregularne, niezadawalające – nieprawidłowe przystawienie, brak odgłosu połykania. Zgodnie z tymi zaleceniami sondę należy usunąć 24–48 godzin przed wypisaniem ze szpitala (w razie potrzeby dokarmiania autorzy zalecają użycie kubeczka). W wielu ośrodkach dodatkowo pół godziny przed karmieniem piersią stosuje się kontakt typu „skóra do skóry”. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

  1. Hartmann P.E., Cregan M.D., Ramsay D.T. i wsp.: Physiology of lactation in preterm mothers: initiation and maintenance. Pediatr. Ann., 2003; 32: 351–355
  2. Kliethermes P.A., Cross M.L., Lanese M.G. i wsp.: Transitioning preterm infants with nasogastric tube supplementation: increased likelihood of breastfeeding. J. Obstet. Gynecol. Neonatal. Nurs., 1999; 28 (3): 264273
  3. Meier P.P.: Supporting lactation in mothers with very low birth weight infants. Pediatr. Ann., 2003; 32: 317–325
  4. Oslislo A., Królak-Olejnik B., Kaźmierczak W.: Postępowanie poporodowe dotyczące laktacji u matek noworodków z ekstremalnie małą i bardzo małą urodzeniową masą ciała. Ginekol. Pol., 2004; 75: 298–301
  5. Stine M.J.: Breastfeeding the premature newborn: a protocol without bottles. J. Hum. Lact., 1990; 6: 167–170
  6. Wight N.E., Morton J.A., Kim J.H.: Human milk in the NICU. Hale Publishing, 2008
  7. World Health Organization: Kangaroo mother care: a practical guide. Department of Reproductive Health and Research, Geneva, 2003

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej