Jakie są objawy (kryteria) nieskutecznego karmienia piersią?

Zbyt mała ilość pokarmu to najczęściej podawana przez matki przyczyna zakończenia karmienia piersią lub rozpoczęcia dokarmiania. Racjonalną ocenę stanu laktacji można przeprowadzić na podstawie oceny wskaźników skutecznego karmienia.

Obiektywne wskaźniki skutecznego karmienia (WSK), które łatwo może ocenić pediatra, są następujące:

• dziecko ssie pierś prawidłowo i efektywnie, odgłos regularnego połykania jest słyszalny co najmniej przez 10 minut z jednej piersi;

• matka karmi piersią przynajmniej 8 razy w ciągu doby, z czego przynajmniej raz w nocy;

• w 1.–2. dobie dziecko oddaje smółkę, moczy 1–2 pieluszek (lub nie);

• w 3.–4. dobie dziecko oddaje stolce przejściowe;

• od 3. doby dziecko moczy pieluszkę 6–8 razy na dobę;

• od 5. doby do 6. tygodnia życia dziecko oddaje 3–4 lub więcej papkowatych, żółtych stolców wielkości 2,5 cm3;

• od 6. tygodnia życia dziecko moczy pieluszkę 5–6 razy na dobę;

• zmniejszenie masy ciała nie przekracza 10% masy urodzeniowej (zmniejszenie o >7% wymaga uwagi i kontroli techniki karmienia);

• obserwuje się prawidłowy przyrost masy ciała (liczony od najmniejszej zanotowanej masy spadkowej).

Prawidłowy przyrost masy ciała dzieci karmionych piersią oceniono w badaniu Multicentre Growth Reference Study (MGRS) prowadzonym przez WHO w latach 1997–2003 w 6 krajach świata. Obserwacją objęto 8840 zdrowych dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu, karmionych piersią (min. do 12. mż., a wyłącznie co najmniej przez 4 mies.), mieszkających w dobrych warunkach. Na podstawie zebranych danych opracowano siatki centylowe dla masy ciała i wysokości oraz BMI dla dziewcząt i chłopców od urodzenia do 5. roku życia. Siatki są dostępne na stronie www.who.int/childgrowth. Warto ich używać, ponieważ siatki opracowane na podstawie obserwacji dzieci karmionych głównie sztucznie pokazują inne tempo przyrostu długości ciała. Natomiast tempo wzrastania dzieci karmionych wyłącznie piersią uznano za wzorzec wzrostu i rozwoju, chroniący między innymi przed otyłością. W praktyce często używane są wygodne i bardzo podobne normy opracowane przez Ruth Lawrence, zgodnie z którymi dziecko karmione piersią powinno zwiększać masę ciała o: 26–31 g/24 h w wieku 0–3. miesiąca życia, 17–18 g/24 h w 3.–6. miesiącu życia, 12–13 g/24 h w 6.–9. miesiącu życia oraz 9 g/24 h w 9.–12. miesiącu życia. Jeżeli przyrosty masy ciała nie osiągają ww. zakresów, karmienie nie jest skuteczne. U zaniedbanych dzieci niedożywieniu towarzyszy odwodnienie. W diagnostyce różnicowej należy rozważyć przyczyny ze strony matki (hormonalne, choroby, leki) i ze strony dziecka (dziecko słabe lub chore) oraz nieprawidłowe postępowanie w laktacji i często występujący tzw. pozorny niedobór pokarmu (matce jedynie się wydaje, że ma zbyt mało pokarmu). (2013, 2014) 

Piśmiennictwo

1. Eidelman A.L., Schanler R.J. et al.: AAP, Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2012; 129(3): 827–841.Omówienie pol. dostępne: https://adst.mp.pl/s/dziecko/aap.pdf
2. Lawrence R.A., Lawrence R.M.: Breastfeeding. A guide for the medical profession. Mosby, 2005
3. Mohrbacher N., Stock J.: The breastfeeding answer book. La Leche League International, 2005
4. Nehring-Gugulska M.: Monitorowanie przebiegu karmienia. W: Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A.: Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla Doradców i Konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
5. The WHO child growth standarts. Acta Paediatr., 2006: supl. 45