Jakie są wskazania do fototerapii u noworodków z hiperbilirubinemią urodzonych ≥35. tygodnia ciąży?

06-06-2018
dr n. med. Krystyna Bober-Olesińska
Klinika Neonatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
lek. med. Joanna Kłaczewska
Klinika Neonatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Żółtaczka jest częstym objawem u noworodków. Podstawowym parametrem oceniającym nasilenie żółtaczki jest stężenie bilirubiny całkowitej w surowicy krwi (total serum bilirubin – TSB). Zgodnie z opublikowanymi w 2017 roku Standardami opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce u wszystkich dzieci z widocznym zażółceniem powłok skórnych w pierwszej kolejności należy wykonać przezskórny pomiar stężenia bilirubiny (transcutaneous bilirubin – TcB), a uzyskany wynik nanieść na diagram opracowany przez de Luca (p. Postępowanie i leczenie hiperbilirubinemii u noworodków urodzonych ≥35. tygodnia ciąży). Jeśli stężenie bilirubiny przezskórnej przekracza 75%, należy skontrolować stężenie bilirubiny w surowicy.

Wskazania do fototerapii ustala się na podstawie nomogramów, na które nanosi się wyniki oznaczenia stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy krwi. Najczęściej stosuje się nomogram zamieszczony w zaleceniach American Academy of Pediatrics (AAP) z 2004 roku dotyczących postępowania z noworodkiem z żółtaczką urodzonym ≥35. tygodnia ciąży, który uwzględnia:

  • wiek dziecka (godzina życia)

  • dojrzałość noworodka

  • obecność czynników ryzyka neurotoksyczności bilirubiny

  • aktualne stężenie bilirubiny całkowitej w surowicy.

Ryzyko neurotoksyczności jest tym większe, im młodszy jest wiek ciążowy. Do czynników ryzyka należą:

  • choroba hemolityczna

  • niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6DP)

  • posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

  • niedotlenienie okołoporodowe

  • niewydolność oddechowa

  • kwasica

  • niestabilność temperatury

  • ciężka hipoglikemia

  • stężenie albumin w surowicy <3,0 g/dl.

Wartość stężenia bilirubiny należy nanieść na nomogram i ustalić wskazania do fototerapii. Najwyżej umieszczona linia odpowiada noworodkom urodzonym ≥38. tygodnia ciąży bez czynników ryzyka neurotoksyczności. Środkowa linia określa wskazania dla noworodków urodzonych w 38. tygodniu ciąży z czynnikami ryzyka lub dla noworodków urodzonych między 35. a 37. tygodniem ciąży bez czynników ryzyka, a dolna linia – dla noworodków urodzonych między 35. a 37. tygodniem ciąży z czynnikami ryzyka neurotoksyczności.

Podstawową metodą leczenia żółtaczki u noworodków jest intensywna fototerapia za pomocą światła o długości fali 430–490 nm, z natężeniem promieniowania ≥30 µW/cm2/nm i naświetleniem jak największej powierzchni ciała.

Stężenie bilirubiny najintensywniej zmniejsza się w ciągu 4–6 godzin. Intensywna fototerapia zwykle prowadzi do zmniejszenia stężenia bilirubiny średnio o 30–40% w ciągu 24 godzin od rozpoczęcia leczenia.

W ramach monitorowania efektów leczenia zawsze należy oznaczać stężenie bilirubiny w surowicy. Jeśli stężenie bilirubiny nie zmniejsza się lub się zwiększa w trakcie stosowania fototerapii, należy podejrzewać hemolizę.

Nie ma jednoznacznych danych określających, jaka wartość stężenia bilirubiny pozwala zakończyć fototerapię. Najczęściej stosowanymi kryteriami są:

  • stężenie bilirubiny 2–3 mg poniżej wskazań do rozpoczęcia fototerapii lub

  • <13–14 mg/dl, jeśli leczenie rozpoczęto przy stężeniu >18 mg/dl.

Fototerapię domową można stosować wyłącznie u noworodków, u których nie stwierdza się czynników ryzyka i stężenie bilirubiny jest mniejsze o 2–3 mg/dl od wartości stanowiących wskazanie do fototerapii intensywnej.

Piśmiennictwo

  1. Borszewska-Kornacka M.K., Tołłoczko J.: Żółtaczki okresu noworodkowego. (W:) Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. Wydanie II. Warszawa, Media-Press, 2017: 86–95
  2. American Academy of Pediatrics Subcommittee on Hyperbilirubinemia. Management of hyperbilirubinemia in the newborn infant 35 or more weeks of gestation. Pediatrics, 2004; 114 (1): 297–316
  3. Maisels M.J., Bhutani V.K., Bogen K.: Hyperbilirubinemia in the newborn infant ≥35 weeks’ gestation: an update with clarifications. Pediatrics, 2009; 124 (4): 1193–1198

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej