Żółtaczka jest częstym objawem u noworodków. Podstawowym parametrem oceniającym nasilenie żółtaczki jest stężenie bilirubiny całkowitej w surowicy krwi (total serum bilirubin – TSB). Zgodnie z opublikowanymi w 2017 roku Standardami opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce u wszystkich dzieci z widocznym zażółceniem powłok skórnych w pierwszej kolejności należy wykonać przezskórny pomiar stężenia bilirubiny (transcutaneous bilirubin – TcB), a uzyskany wynik nanieść na diagram opracowany przez de Luca (p. Postępowanie i leczenie hiperbilirubinemii u noworodków urodzonych ≥35. tygodnia ciąży). Jeśli stężenie bilirubiny przezskórnej przekracza 75%, należy skontrolować stężenie bilirubiny w surowicy.
Wskazania do fototerapii ustala się na podstawie nomogramów, na które nanosi się wyniki oznaczenia stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy krwi. Najczęściej stosuje się nomogram zamieszczony w zaleceniach American Academy of Pediatrics (AAP) z 2004 roku dotyczących postępowania z noworodkiem z żółtaczką urodzonym ≥35. tygodnia ciąży, który uwzględnia:
wiek dziecka (godzina życia)
dojrzałość noworodka
obecność czynników ryzyka neurotoksyczności bilirubiny
aktualne stężenie bilirubiny całkowitej w surowicy.
Ryzyko neurotoksyczności jest tym większe, im młodszy jest wiek ciążowy. Do czynników ryzyka należą:
choroba hemolityczna
niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6DP)
posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
niedotlenienie okołoporodowe
niewydolność oddechowa
kwasica
niestabilność temperatury
ciężka hipoglikemia
stężenie albumin w surowicy <3,0 g/dl.
Wartość stężenia bilirubiny należy nanieść na nomogram i ustalić wskazania do fototerapii. Najwyżej umieszczona linia odpowiada noworodkom urodzonym ≥38. tygodnia ciąży bez czynników ryzyka neurotoksyczności. Środkowa linia określa wskazania dla noworodków urodzonych w 38. tygodniu ciąży z czynnikami ryzyka lub dla noworodków urodzonych między 35. a 37. tygodniem ciąży bez czynników ryzyka, a dolna linia – dla noworodków urodzonych między 35. a 37. tygodniem ciąży z czynnikami ryzyka neurotoksyczności.
Podstawową metodą leczenia żółtaczki u noworodków jest intensywna fototerapia za pomocą światła o długości fali 430–490 nm, z natężeniem promieniowania ≥30 µW/cm2/nm i naświetleniem jak największej powierzchni ciała.
Stężenie bilirubiny najintensywniej zmniejsza się w ciągu 4–6 godzin. Intensywna fototerapia zwykle prowadzi do zmniejszenia stężenia bilirubiny średnio o 30–40% w ciągu 24 godzin od rozpoczęcia leczenia.
W ramach monitorowania efektów leczenia zawsze należy oznaczać stężenie bilirubiny w surowicy. Jeśli stężenie bilirubiny nie zmniejsza się lub się zwiększa w trakcie stosowania fototerapii, należy podejrzewać hemolizę.
Nie ma jednoznacznych danych określających, jaka wartość stężenia bilirubiny pozwala zakończyć fototerapię. Najczęściej stosowanymi kryteriami są:
stężenie bilirubiny 2–3 mg poniżej wskazań do rozpoczęcia fototerapii lub
<13–14 mg/dl, jeśli leczenie rozpoczęto przy stężeniu >18 mg/dl.
Fototerapię domową można stosować wyłącznie u noworodków, u których nie stwierdza się czynników ryzyka i stężenie bilirubiny jest mniejsze o 2–3 mg/dl od wartości stanowiących wskazanie do fototerapii intensywnej.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej