Jakie są aktualne zalecenia dotyczące leczenia przepukliny pępkowej u dzieci w różnym wieku? Czy są dowody na skuteczność plastrowania pępka? Jakie są wskazania do leczenia operacyjnego przepukliny pępkowej?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jakie są najnowsze zalecenia dotyczące leczenia przepukliny pępkowej u niemowląt i małych dzieci do 4. roku życia? Zauważyłam, że ostatnio wraca się do zalepiania przepukliny zwykłym plastrem po wciśnięciu w pierścień przepukliny „gałganka”.

Odpowiedź

Zalecenia dotyczące postępowania w przypadku przepukliny pępkowej u dzieci nie uległy zmianie od wielu lat. Zdecydowana większość przepuklin pępkowych ustępuje samoistnie, czyli spontanicznie zamyka się pierścień pępkowy. Dodatkowo warto zaznaczyć, że przepukliny pępkowe wyjątkowo rzadko wiążą się z groźnymi powikłaniami – w przeciwieństwie do przepuklin pachwinowych. Te dwie cechy decydują o tym, że postępowanie u dzieci z przepukliną pępkową ma wyłącznie charakter obserwacyjny. Rola pediatry polega na uspokojeniu rodziców i zapewnieniu, że przepuklina ulegnie zamknięciu wraz ze wzrostem dziecka.

Plastrowanie czy inne „dziwne metody” ucisku mechanicznego na pępek nie mają żadnego uzasadnienia – wpływają jedynie na wyrównanie wypukłości pępka, a przecież przyczyną przepukliny jest drożny pierścień pępkowy. Należy podkreślić, że nie ma dowodów na skuteczność tych metod, gdyż do ustąpienia przepukliny prowadzi spontaniczne zwężanie się pierścienia pępkowego, a nie ucisk. Na rynku dostępnych jest wiele plastrów reklamowanych jako skuteczne w leczeniu przepukliny pępkowej, ale ich stosowanie nie ma medycznego uzasadnienia, choć z pewnością zmniejsza odsetek odparzeń i uszkodzeń skóry.

Wskazania do leczenia chirurgicznego są zatem bardzo ograniczone. W każdym wątpliwym przypadku pediatra powinien skierować małego pacjenta do chirurga dziecięcego. Co może budzić wątpliwości pediatry? Na przykład: przepuklina pępkowa olbrzymich rozmiarów czy stwierdzenie drożnego pierścienia pępkowego o średnicy 1,5–2 cm u dziecka powyżej 2. roku życia. Niekiedy rodzice nalegają na zabieg z powodów estetycznych. Kandydatami do leczenia chirurgicznego są też dzieci z chorobami tkanki łącznej. Ostateczną decyzję odnośnie do leczenia chirurgicznego podejmuje chirurg dziecięcy. (2015)

Piśmiennictwo

1. Ciley R.: Disorders of the umbilicus. [W:] Grosfel J., O'Neill J., Coran A., Fonkalsrud E. (eds.): Pediatric Surgery. Mosby Elsevier, wyd. 6: 1143–1156
2. Weber T.: Umbilical and other abdominal wall hernias. [W:] Holcomb G. III, Murphy J.P. (eds.): Ascraft's Pediatric Surgery. Saunders Elsevier, wyd. 5, 2010: 637–640
3. Kelly K., Ponsky T.: Pediatric Abdominal Wall Defects. Surg. Clin. North Am., 2013; 93 (5): 1255–1267