Czy zatoka skórna w okolicy guzicznej stwierdzona u kilkuletniego dziecka, u którego nie występują żadne inne objawy, wymaga diagnostyki?

Pytanie nadesłane do Redakcji

U 5-letniego dziecka zauważono zatokę skórną w okolicy guzicznej (dotychczas nikt nie zwrócił na nią uwagi). Dziecko nie ma żadnych innych objawów. Czy wymaga to diagnostyki obrazowej? Jeżeli tak, to jakie badanie na początku zlecić? Jakie cechy w badaniu przedmiotowym pozwalają zrezygnować z dalszej diagnostyki?

Odpowiedź

Zatoka skórna okolicy guzicznej jest nieprawidłowością wbrew pozorom stosunkowo często spotykaną u dzieci. Jest to wada wrodzona, stanowiąca odzwierciedlenie złożonego rozwoju zarodkowego tej okolicy u człowieka.

W zdecydowanej większości przypadków jest to wada o znikomym znaczeniu klinicznym. Potencjalne powikłanie zatoki skórnej może stanowić miejscowy stan zapalny, zwłaszcza w przypadku nieco głębszego kanału zatoki. W takiej sytuacji właściwa higiena może być utrudniona i zalegająca wydzielina gruczołów skóry ulega zakażeniu. Jest to jednak rzadkie powikłanie, gdyż zatoki skórne są najczęściej krótkie i wąskie.

W konkretnym przypadku 5-letniego dziecka, o którym mowa w pytaniu, należy przyjąć, że zatoka, na którą nikt tak długo nie zwrócił uwagi, jest niewielka i bezobjawowa. Uważam, że w tej sytuacji nie ma żadnych wskazań do wykonywania dodatkowych badań obrazowych. Należy poinformować rodziców o wymaganej higienie tej okolicy, aby zapobiec ewentualnemu rozwojowi zakażenia. Nie widzę potrzeby prowadzenia długotrwałej opieki nad takim dzieckiem.

Co mogłoby skłonić pediatrę do wykonania dalszych badań diagnostycznych? Obecność małej zatoki skórnej przy braku jakichkolwiek innych zmian skórnych tej okolicy i prawidłowym rozwoju motorycznym dziecka nie obliguje do podejmowania dalszych kroków. Jednak towarzyszące zatoce zmiany skórne, takie jak znamię barwnikowe, naczyniak krwionośny czy zgrubienie tkanki podskórnej tej okolicy mogą być „skórnymi markerami” ukrytej wady rdzenia kręgowego. U noworodków można zlecić badanie ultrasonograficzne rdzenia kręgowego. U starszych niemowląt i dzieci należy rozważyć wykonanie badania rezonansu magnetycznego (MR) kręgosłupa, które pozwoli na wykluczenie wady wrodzonej lub jej potwierdzenie. (2015)

Piśmiennictwo

1. Higgins J.C., Axelsen F.: Simple dimple rule for sacral dimples. Am. Fam. Physician., 2002; 65: 24–35
2. Kriss V.M., Desai N.: Occult spinal dysraphism in neonates; assesment of high risk cutanous stigmata on sonography. AJR AM J. Roentgenol., 1998; 71: 1687–1692