Jakie są kryteria rozpoznania zaparcia u noworodków, niemowląt i dzieci do 4. roku życia? Jakie są najczęstsze przyczyny zaparcia w tej grupie wiekowej?

01-06-2017
dr n. med. Piotr Dziechciarz
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Najczęstszą przyczynę (>90%) zaparcia w tej grupie wiekowej stanowi zaparcie czynnościowe. Do rozpoznania zaparcia czynnościowego u dziecka do 4. roku życia konieczne jest stwierdzenie minimum 2 kryteriów, występujących co najmniej przez 1 miesiąc:

  • ≤2 wypróżnień /tydzień

  • w wywiadzie epizody znacznej retencji stolca

  • w wywiadzie bolesne wypróżnienia lub twarde stolce

  • obecność dużej ilości mas kałowych w odbytnicy

  • wywiad wskazujący na stolce o dużej średnicy.

Ponadto u dzieci, które opanowały samodzielne oddawanie stolca, można zastosować 2 dodatkowe kryteria:

  • epizod nietrzymania stolca przynajmniej 1 raz w tygodniu

  • w wywiadzie stolce o dużej średnicy zatykające toaletę.

Typowy wywiad, bez odchyleń w badaniu przedmiotowym, w tym nieobecność objawów alarmowych, pozwala rozpoznać zaparcie czynnościowe bez konieczności pogłębiania diagnostyki.

Objawy alarmowe:

  • opóźnione oddanie smółki (>48 godzin)

  • wczesny początek zaparcia (≤1. miesiąca życia)

  • występowanie w rodzinie choroby Hirschsprunga

  • obecność krwi w stolcu, bez cech szczeliny odbytu

  • zahamowane przyrostu masy ciała i długości/wysokości

  • wymioty żółcią

  • patologiczne wzdęcie jamy brzusznej

  • zaburzenia hormonalne tarczycy

  • wady anatomiczne z nieprawidłowym położeniem odbytu

  • brak odruchu odbytowego i nosidłowego

  • zmniejszenie napięcia mięśniowego i/lub siły w kończynach dolnych

  • znamię, kępka włosów w okolicy krzyżowej kręgosłupa

  • blizny wokół odbytu.

W diagnostyce różnicowej zaparcia czynnościowego należy uwzględnić:

  • chorobę Hirschsprunga

  • celiakię

  • niedoczynność tarczycy

  • nieprawidłowości anatomiczne odbytu i odbytnicy

  • zespół suszonej śliwki

  • zespół Downa

  • wytrzewienie jelit

  • alergię na białko mleka krowiego

  • pseudoniedrożność jelit

  • lęk przed korzystaniem z toalety.

Piśmiennictwo

  1. Benninga M., Faure C., Hyman P. i wsp.: Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology, 2016; 150: 1443-1455.e2
  2. Tabbers M.M., DiLorenzo C., Berger M.Y. i wsp.: European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition; North American Society for Pediatric Gastroenterology. Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2014; 58: 258-274
  3. Ryżko J.: Zaparcie i nietrzymanie stolca. W: Gastroenterologia dziecięca – podręcznik do specjalizacji. Media Press, Warszawa 2016

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej