Aktualnie w związku z misjami wojskowymi pojawiły się doniesienia o częstszym zakażeniu węgorkiem jelitowym. Jak je diagnozować i leczyć?

Węgorek jelitowy (Strongyloides stercoralis) jest nicieniem żyjącym głównie w krajach tropikalnych. Jego pojedyncze ogniska występują w Europie i Stanach Zjednoczonych, a także w południowo-wschodnich rejonach Polski. Obok pasożytniczego, prowadzi także wolno żyjący tryb życia w glebie i wodzie bogatej w materiał organiczny, zanieczyszczonej kałem ludzkim zawierającym larwy. Nasilenie objawów zależy od intensywności inwazji i odporności (głównie komórkowej) żywiciela. Choroba zazwyczaj ma przewlekły przebieg, z okresami zaostrzeń i remisji.

Larwy węgorka najczęściej wnikają przez skórę stóp lub pośladków człowieka (egzoinwazja), powodując swędzące rumienie wędrujące, zanikające w ciągu kilku godzin lub dni od zarażenia. Larwy, przechodząc kolejne etapy rozwoju, zajmują kolejno płuca i jelito cienkie. Tu dojrzewają do postaci dorosłych samic składających jaja wydalane z kałem człowieka lub ponownie zarażające organizm żywiciela (autoinwazja odpowiedzialna za przewlekłe zarażenie).

Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu epidemiologicznego (pobyt na terenach endemicznych, nawet przed laty, zwłaszcza u osób z osłabioną odpornością), objawów klinicznych (objawy dyspeptyczne, ból brzucha, biegunka, świąd odbytu, kaszel, duszność, zapalenie płuc, objawy ze strony OUN u osób z upośledzoną odpornością) oraz badań dodatkowych, takich jak eozynofilia we krwi obwodowej (o różnym nasileniu – „stały” objaw u >90% pacjentów), badanie treści dwunastniczej na obecność larw, bezpośrednie badanie kału na obecność larw lub (lepiej) hodowla larw z kału na pasku wilgotnej bibuły umieszczonym w szklanej probówce. U pacjentów z niedoborami odporności może być konieczne oznaczanie swoistych przeciwciał (IgG).

W wielu krajach stosuje się także serologiczne odczyny immunoenzymatyczne. W Polsce się ich nie wykonuje ze względu na zbyt małą liczbę diagnozowanych pacjentów (w 1 opakowaniu znajduje się ok. 100 testów o stosunkowo krótkim terminie ważności).

Leczy się wszystkie przypadki zarażenia (w tym bezobjawowe). Często istnieje konieczność powtarzania terapii przyczynowej i leczenia objawowego. W leczeniu węgorczycy stosuje się albendazol, tiabendazol i iwermektynę (lek niedostępny w Polsce) przez kilka dni. Albendazol należy podawać w dawce 400 mg 1–2 razy/24 h przez 3 kolejne dni, a tiabendazol – 25 mg/kg mc. 2 razy/24 h (maks. dawka – 3 g/24 h) przez 2–3 dni z możliwością wydłużenia leczenia do ponad 5–7 dni w przypadku postaci rozsianej. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. http://dpd.cdc.gov/dpdx/HTML/Strongyloidiasis.htm
2. Pawłowskiego Z.S., Stefaniaka J.: Parazytologia w ujęciu wielodyscyplinarnym. Wyd. I, Warszawa, PZWL, 2004
3. Committee on Infection Diseases: Read Book. Wyd. 28, AAP, 2009: 636–637, 806
4. Cohen J., Opal S.M., Powderly W.G.: Infections diseases. Wyd. 3, Mosby Elsevier, 2010: 1141–1142, 1496