medycyna praktyczna dla lekarzy
medycyna praktyczna dla lekarzy
Krótka odpowiedź brzmi tak. Warto ją jednak poszerzyć, ponieważ glistnica jest jedną z najczęściej nadrozpoznawanych chorób u dzieci. Wynika to zarówno z różnorodności jej objawów klinicznych, jak i niedoskonałości badań laboratoryjnych, które niejednokrotnie dają fałszywie dodatnie wyniki (dotyczy to badania kału na obecność jaj, które można pomylić z cząstkami pokarmowymi lub – w badaniu mikroskopowym – z pyłkiem roślin, a także badań serologicznych).
Cykl życiowy glisty ludzkiej jest podstawowym czynnikiem, który – wraz z poprawą stanu sanitarnego w Polsce – pozwolił na niemal całkowitą eliminację glistnicy. Jaja glisty wydalane są z kałem. Stają się zdolne do zarażenia człowieka po 2–4-tygodniowym dojrzewaniu w ciepłej, wilgotnej glebie. W sprzyjających warunkach (ciepło i wilgotno) jaja pozostają inwazyjne nawet do 10 lat; zabija je gotowanie i filtrowanie wody. Zarażenie może nastąpić po spożyciu pokarmów lub wody zanieczyszczonej ludzkim kałem po wskazanym okresie inkubacji jaj w odpowiednich warunkach. A zatem nie jest możliwe zarażenie się bezpośrednio od chorej osoby lub w wyniku autoinokulacji.
Cykl życiowy glisty obejmuje migrację przez tkanki w stadium larwy. Jest to tzw. etap inwazyjny, w czasie którego pasożyt ma kontakt z różnymi tkankami, stymulując odpowiedź układu immunologicznego. To właśnie w okresie inwazyjnym glistnicy (ale również innych chorób pasożytniczych) obserwuje się zazwyczaj eozynofilię. Czas trwania tego etapu jest jednak ograniczony do czasu dojrzewania pasożyta:
po 4 dniach od spożycia inwazyjnej postaci jaj w jelicie cienkim wylęga się larwa, która migruje do jelita grubego; tam przedostaje się przez błonę śluzową do naczyń krwionośnych lub chłonnych i wędruje do wątroby, a następnie dalej – do płuc
w ciągu kolejnych 10–14 dni larwa dojrzewa w pęcherzykach płucnych, by następnie podjąć wędrówkę drogą wstępującą przez oskrzela do tchawicy; po odkrztuszeniu ulega połknięciu i ponownie dostaje się do przewodu pokarmowego – swojego miejsca docelowego.
W świetle jelita cienkiego larwa dojrzewa do postaci dorosłej (samice osiągają 20–35 cm, samce 15–30 cm). Kiedy dorosły osobnik znajdzie się w swoim docelowym miejscu, eozynofilia zmniejsza się albo ustępuje. Warto jednak zwrócić uwagę, że jednocześnie jest to etap, w którym pasożyt osiąga takie rozmiary, że można go zaobserwować podczas badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej. Po podaniu leków przeciwpasożytniczych nie sposób przeoczyć pasożyta wydalonego z kałem.
Jeśli w przewodzie pokarmowym żywiciela znajdzie się zarówno samiec, jak i samica – zapłodniona samica składa jaja. Są one wydalane z kałem, ale staną się zakaźne dla kolejnej (lub tej samej) osoby dopiero po opisanym powyżej okresie inkubacji w ciepłej, wilgotnej ziemi. Cykl życiowy pasożyta nie może się powtórzyć wewnątrz organizmu tego samego żywiciela bez etapu dojrzewania jaj w ziemi. Zatem okres eozynofilii towarzyszącej glistnicy to stan dość krótkotrwały i nie ulega powielaniu, o ile nie dojdzie do ponownego zarażenia. Glista ludzka żyje 10–24 miesięcy. Po tym czasie – nawet u nieleczonych pacjentów – pasożyty obumierają i zostają wydalone ze stolcem.
Liczba pasożytów znajdujących się w świetle przewodu pokarmowego żywiciela (obecnie lub w przeszłości) zależy od tego, ile jaj zostało połkniętych.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej