Jakie mogą być przyczyny świądu w okolicy odbytu? Jaka jest diagnostyka i postępowanie?

01-01-2014
dr hab. n. med. Ewa Toporowska-Kowalska
Klinika Alergologii, Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Świąd odbytu może towarzyszyć różnym chorobom dermatologicznym, ogólnoustrojowym i przewodu pokarmowego. U dzieci najczęstszą przyczyną świądu okolicy odbytu są zakażenia pasożytnicze owsikiem (Enterobius vermicularis), rzadziej świerzbowcem. Wśród innych przyczyn wymienia się uszkodzenia anodermy i błony śluzowej odbytu spowodowane popuszczaniem stolca (zaparcie, nietrzymanie stolca, biegunka) lub nieprawidłową higieną, zakażenia bakteryjne, grzybicze i wirusowe, a także żylaki odbytu. Świąd odbytu może być też objawem alergii na pokarmy, AZS oraz skutkiem drażniącego oddziaływania kosmetyków, mydeł i środków piorących.

Diagnostyka różnicowa opiera się na zebraniu wywiadu, badaniu fizykalnym z obejrzeniem okolicy odbytu i ukierunkowanych badaniach dodatkowych.

Infestację owsikami można rozpoznać gołym okiem podczas oglądania okolicy odbytu lub na podstawie oceny pod mikroskopem przezroczystej taśmy przyklejonej na skórę okolicy odbytu na noc. Podejrzenie innych przyczyn na podstawie współistniejących objawów implikuje dalszy kierunek postępowania diagnostycznego.

Leczenie powinno mieć charakter przyczynowy, świąd odbytu bowiem jest najczęściej objawem wtórnym. W przypadku owsicy stosuje się mebendazol lub albendazol, ale równie ważna jest edukacja rodziny w zakresie higieny środowiskowej. W przypadku świądu odbytu o nieustalonej etiologii leczenie polega na uregulowaniu rytmu wypróżnień i utrzymywaniu higieny okolicy odbytu (unikanie drażnienia, dokładne mycie i osuszanie skóry po defekacji). Można także zastosować różne preparaty miejscowe (0,006% kapsaicynę oraz 1% hydrokortyzon z białą parafiną), jednak ich skuteczność u dorosłych została słabo udokumentowana w wiarygodnych badaniach, a u dzieci takich badań jak dotąd nie przeprowadzono. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

  1. Stermer E., Sukhotnic I., Shaoul R.: Pruritus ani: an approach to an itching condition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2009; 48 (5)
  2. Hadasik K., Hadasik G., Brzezińska-Wcisło L.: Świąd odbytu – etiologia i metody terapii. Przegl Dermatol., 2011; 98, 362–368

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej