Przewlekły ból brzucha, czynnościowy ból brzucha, nawracający ból brzucha - to synonimy, czy odrębne jednostki kliniczne?

Ból brzucha jest jednym z częstszych problemów zdrowotnych i dotyczy ok. 10–19% dzieci w wieku szkolnym. Przewlekły ból brzucha, czynnościowy ból brzucha i nawracający ból brzucha nie są synonimami, chociaż zdarza się, że w codziennej praktyce terminy te są używane zamiennie.

Termin „nawracający ból brzucha” został wprowadzony 50 lat temu dla zespołu objawów charakteryzujących się występowaniem co najmniej trzech epizodów silnego bólu brzucha w ciągu co najmniej 3 miesięcy ograniczających codzienną aktywność u dziecka w wieku od 4 do 16 lat. Obecnie wielu ekspertów nie uważa go za odrębną jednostkę kliniczną, ale za rozpoznanie opisowe (charakterystyka objawu o różnorodnej przyczynie). W odniesieniu do bólu brzucha termin „nawracający” określa nawrotowy charakter dolegliwości oddzielonych okresami bezobjawowymi. Przewlekły ból brzucha charakteryzuje się natomiast stałym występowaniem bólu o różnym, często zmiennym nasileniu. Zarówno przewlekły, jak i nawracający ból brzucha mogą, jako rozpoznania opisowe, stanowić objaw chorób organicznych lub być manifestacją zaburzeń czynnościowych.

Natomiast „czynnościowy ból brzucha” jest odrębną jednostką kliniczną. Rozpoznaje się go u dzieci między 4. a 18. rokiem życia, jeżeli bólu nie można wytłumaczyć przyczynami anatomicznymi, zakaźnymi, zapalnymi lub metabolicznymi. Na podstawie objawu wiodącego wyróżnia się dyspepsję czynnościową, zespół jelita drażliwego, migrenę brzuszną, czynnościowy ból brzucha i zespół czynnościowego bólu brzucha (p. pyt.). Bezpośrednia przyczyna powstawania bólu pozostaje niewyjaśniona, jakkolwiek wyniki badań wskazują na udział stresu emocjonalnego, nadwrażliwości trzewnej, nieprawidłowej motoryki, zaburzeń osi jelitowo-mózgowej a także czynników zapalnych, infekcyjnych i genetycznych. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Rasquin A., Di Lorenzo C., Forbes D. i wsp.: Childhood functional gastrointestinal disorders: child/adolescent. Gastroenterology, 2006; 130: 1527–1537 (p. Med. Prakt. Pediatr. 1/2007, s. 29–42 – przyp. red.)
2. Berger M.Y., Gieteling M.J., Benninga M.: Chronic abdominal pain in children. BMJ, 2007; 334: 997–1002
3. Devanarayana N.M., Rajindajith S., Silva H.J.: Recurrent abdominal pain in children. Indian Pediatr., 2009; 46: 389–399
4. Chiou E., Nurko S.: Functional abdominal pain and irritable bowel syndrome in children and adolescents. Therapy, 2011; 8(3): 315–331