Jak długo można pozwalać dziecku używać („pustego”) smoczka?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jak długo można pozwalać dziecku używać („pustego”) smoczka? Kiedy należy to uznać za parafunkcję? Jakie mogą być odległe konsekwencje?

Odpowiedź

Występowanie nawyków wpływa na rozwijający się układ mięśniowy, kostny i zębowy, czynność żucia, oddychania i mowy u dziecka. Fizjologiczny odruch ssania powinien zanikać między ukończeniem 1. i 2. roku życia dziecka, w miarę dojrzewania ośrodków korowych mózgu. Lekarze pediatrzy i dentyści powinni informować rodziców o konieczności eliminacji nawyku ssania najpóźniej do 18. miesiąca życia i przestrzegać przed stosowaniem smoczka w celu uspokojenia dziecka. Wczesna eliminacja nawyku ssania pustego smoczka pozwala na samoistną regulację zgryzu bez potrzeby stosowania aparatów ortodontycznych.

Parafunkcje, takie jak np. ssanie pustego smoczka to szkodliwe nawyki, powtarzane nieświadomie i bezcelowo, które przyczyniają się do powstawania wad zgryzu. Rodzaj wady powstającej na skutek ssania smoczka zależy od czasu utrzymywania się nawyku, jego intensywności oraz częstotliwości, z jaką występuje. Ssanie pustego smoczka może prowadzić do zahamowania wzrastania wyrostków zębodołowych i rozwoju zaburzeń zgryzu, takich jak tyłozgryz, tyłożuchwie, zwężenie szczęk, wychylenie lub wysunięcie siekaczy górnych oraz zgryz otwarty przedni. Skutkiem przetrwałego przyzwyczajenia do ssania smoczka jest ssanie palca lub przedmiotów w późniejszym okresie. Dane z piśmiennictwa wskazują, że połowa nawyków z okresu niemowlęcego utrzymuje się do wieku przedszkolnego i późniejszego. Przetrwały nawyk ssania obserwuje się często u dzieci po przebytych chorobach ogólnoustrojowych oraz wychowywanych w trudnych warunkach socjoekonomicznych.

Piśmiennictwo

1. Warren J., Bishara S.E., Steinbock K.L. i wsp.: Effects of oral habits duration on dental characteristics in the primary dentition. J. Am. Dent. Assoc., 2001; 132: 1685–1693
2. Paszyńska E., Dyszkiewicz-Konwińska M., Woźniak K.: Wpływ czynników środowiskowych na powstawanie wad narządu żucia oraz na przebieg ich leczenia. Pediatr. Med. Rodz., 2011; 7 (2): 115–120
3. Karłowska I.: Zarys współczesnej ortodoncji. Warszawa, PZWL 2008
4. Kawala B., Babijczuk T., Czekańska A.: Występowanie dysfunkcji, parafunkcji i wad narządu żucia u dzieci w wieku przedszkolnym. Dent. Med. Probl., 2003; 40 (2): 319–325
5. Szwedzińska K., Szczepańska J.: Zaburzenie narządu żucia u dzieci i młodzieży – na podstawie piśmiennictwa. Nowa Stomat., 2012; (2): 45–49
6. Babiak M., Babiak J., Marcinkowski J.T.: Częstość występowania wad zgryzu u 4-, 5- i 6-letnich dzieci z parafunkcjami narządu żucia. Probl. Hig. Epidemiol., 2012; 93 (2): 319–326