Kiedy należy wykonywać lakierowanie zębów u dzieci? Jaki jest cel tego zabiegu? Czy istnieją przeciwwskazania do jego wykonywania?

Uważa się, że profilaktyczne stosowanie miejscowych środków zawierających związki fluoru to najskuteczniejsza i bezpieczna metoda zapobiegania chorobie próchnicowej. Miejscowa aplikacja stężonych preparatów fluorkowych sprzyja powstawaniu fluorku wapnia, stanowiącego rezerwuar fluorku niezbędnego do prawidłowego przebiegu procesów naprawy odwapnień. Lakier fluorkowy to jedyny środek profilaktyczny zawierający duże stężenie fluoru, który – przy przestrzeganiu zalecanych dawek – może być stosowany bez ograniczeń wiekowych, tj. również u dzieci poniżej 6. roku życia. Jednorazowa dawka lakieru fluorkowego zawierającego 5% NaF (22 600 ppm) wynosi od 0,1 ml dla niemowląt do 0,5 ml dla dzieci z uzębieniem stałym.

Aplikacja 0,5 ml lakieru dostarcza 3–11 mg fluoru (prawdopodobnie toksyczna dawka wynosi 5 mg/kg mc.). Stężenie fluoru w surowicy po zastosowaniu lakieru jest zbliżone do obserwowanego po szczotkowaniu zębów pastą z fluorem (3,63 µmol/l) lub po połknięciu 1 mg tego pierwiastka w postaci tabletki (4,47 µmol/l).

Lakierowanie zębów należy wykonywać regularnie, 2 razy w roku u dzieci, u których stwierdzono umiarkowane ryzyko próchnicy i 4 razy w roku w przypadku stwierdzenia dużego ryzyka rozwoju choroby. Skuteczność lakierów fluorkowych zawierających 5% NaF w profilaktyce próchnicy wynosi około 33% dla zębów mlecznych i około 46% dla zębów stałych.

Lakierem pokrywa się wszystkie powierzchnie zębów. Po nałożeniu preparatu zaleca się niespożywanie posiłków przez co najmniej 45 minut (najkorzystniej przez 4–6 godzin), unikanie pokarmów twardych i lepkich oraz nieużywanie nici dentystycznej. Dzieci otrzymujące doustnie związki fluoru po lakierowaniu nie powinny ich przyjmować przez kilka dni.

Przed zastosowaniem środków zawierających duże stężenie fluorków zaleca się spożycie produktów zawierających wapń, np. mleka, sera lub jogurtu.

Po zastosowaniu lakieru fluorkowego rzadko pojawiają się działania niepożądane w postaci reakcji alergicznych, zmian skórnych i zapalenia jamy ustnej. Stosowanie tych preparatów jest przeciwwskazane u dzieci z zapaleniem jamy ustnej, martwiczo-wrzodziejącym zapaleniem dziąseł oraz astmą.

Piśmiennictwo

1. Adamowicz-Klepalska B., Borysewicz-Lewicka M., Dobrzańska A. i wsp.: Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży. Niezależny Panel Ekspertów. J. Stomat., 2013; 66 (4): 428–453
2. Azarpazhooh A., Main P.A.: Fluoride varnish in the prevention of dental caries in children and adolescents: a systematic review. J. Can. Dent. Assoc., 2008; 74 (1): 73–79
3. Guidelines on the use of fluoride in children: an EAPD policy document. Eur. Arch. Paediatr. Dent., 2009; 10 (3): 129–135
4. Isaksson M., Bruze M., Bjorkner B., Niklasson B.: Contact allergy to Duraphat. Scand. J. Dent. Res., 1993; 101 (1): 49–51
5. Marinho V.C.: Evidence-based effectiveness of topical fluorides. Adv. Dent. Res., 2008; 20 (1): 3–7
6. Marinho V.C.C., Worthington H.V., Walsh T., Chong L.Y.: Fluoride gels for preventing dental caries in children and adolescents. Cochrane Clinical Answers, 2015
7. Turska-Szybka A., Olczak-Kowalczyk D.: Zastosowanie środków profilaktycznych z wysokim stężeniem fluoru u dzieci i młodzieży. Możliwości i ograniczenia. Nowa Stomatol., 2012; 3: 102–107