Jaką diagnostykę genetyczną zalecić rodzinie, w której wystąpiły różnorodne nowotwory?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Co doradzić rodzicom dwójki dzieci (dziewczynka 14 lat i chłopiec 18 lat), w rodzinie których wystąpiły nowotwory – mama przechorowała ziarnicę złośliwą, siostra mamy – przechorowała ziarnicę złośliwą, zmarła na raka żołądka w wieku 35 lat; dziadek ze strony mamy – zmarł na czerniaka. Czy u członków takiej rodziny należy przeprowadzić diagnostykę genetyczną?

Odpowiedź

Przedstawiona historia rodziny z wieloma przypadkami różnych nowotworów niewątpliwie uzasadnia skierowanie do poradni genetycznej w celu uściślenia danych z rodowodu. Przede wszystkim należy zweryfikować poszczególne rozpoznania kliniczne, opierając się na dostępnych wynikach badań patomorfologicznych. Bez dostępu do tych danych trudno poszukiwać wspólnej etiologii, która może wyjaśnić rodzinne występowanie tak zróżnicowanych nowotworów. W ewentualnej diagnostyce należy uwzględnić antyonkogen TP53. Somatyczne mutacje obu alleli tego genu stwierdzano w sporadycznych przypadkach różnorodnych nowotworów (rak: sutka, płuc, żołądka oraz w chorobach rozrostowych, takich jak: białaczki, chłoniaki itd.); uważa się, że stanowią one najczęstszą genetyczną przyczynę sporadycznych nowotworów. Germinalna (konstytutywna) mutacja tego genu, dziedziczona autosomalnie dominująco, jest odpowiedzialna za rodzinną predyspozycję do różnych nowotworów wchodzących w skład zespołu Li Fraumeni (LiFraumeni-like syndrome – LiF). Ocenia się, że częstość mutacji germinalnych w zespole LiF wynosi około 70%. Typowe dla tego zespołu nowotwory to mięsaki (kości i tkanek miękkich), rak sutka, rak kory nadnerczy, guzy ośrodkowego układu nerwowego i białaczki. W dalszych obserwacjach potwierdzono obecność nieklasycznej formy zespołu LiF, w którym poza powyższymi nowotworami stwierdzano raki: jelita grubego i odbytu, żołądka, stercza, jajników, trzustki, a także czerniaki i choroby rozrostowe, takie jak chłoniaki czy białaczki. Wśród tej grupy pacjentów częstość mutacji TP53 wynosiła około 40%. W 2001 roku Chompret zaproponował kryteria, zmodyfikowane w następnych latach, stanowiące wskazanie do ewentualnej diagnostyki molekularnej genu TP53 w rodzinach z nieklasyczną postacią zespołu LiF.

Wymienione w pytaniu różne nowotwory występujące u kilku członków tej samej rodziny nie spełniają jednak tych kryteriów, dlatego decyzję odnośnie do ewentualnej diagnostyki genetycznej należy podjąć po udzieleniu porady genetycznej. Jeśli zaistnieją przesłanki do podjęcia badań molekularnych, należy także uwzględnić merytoryczne i etyczne aspekty wskazujące na celowość wykonania przedobjawowego (presymptomatycznego) testu genetycznego; dotyczy to nie tylko osoby pełnoletniej, ale przede wszystkim osoby małoletniej. (2015)

Piśmiennictwo

1. Mai P.L., Malkin D., Garber J.E. I wsp.: Li-Fraumeni syndrome: report of a clinical research workshop and creation of a research consortium. Cancer Genet., 2012; 205: 479–487