Czy dziecku z odoskrzelowym zapaleniem płuc lub zapaleniem oskrzeli z obturacją, ale bez obciążenia atopią, należy podać wziewnie glikokortykosteroid?

Nie, z wyjątkiem sytuacji, gdy nawrotowy charakter zapaleń oskrzeli uzasadnia podejrzenie astmy i podjęcie próby terapii interwencyjnej lub przewlekłej.

GKS wziewne są lekami pierwszego wyboru w leczeniu przewlekłym astmy u dzieci. Zasadność ich stosowania potwierdzono w wielu badaniach, wskazując złagodzenie reakcji zapalnej w oskrzelach i zmniejszenie ich reaktywności. W celu uzyskania maksymalnego efektu konieczna jest terapia przewlekła. GKS wziewne są także lekami pierwszego wyboru w próbie terapeutycznej weryfikującej rozpoznanie astmy, zwłaszcza u najmłodszych dzieci, u których obturacja ma charakter nawracający, występują objawy atopii lub też zachorowania mają ciężki przebieg wymagający zastosowania GKS systemowych. Ustalono, że próba taka powinna trwać 8–12 tygodni. Próbę terapii przewlekłej można ewentualnie poprzedzić leczeniem interwencyjnym, ale wówczas na ogół stosuje się GKS wziewne w dużych dawkach. Takie postępowanie wydaje się być uzasadnione, gdy przerwy między zachorowaniami są dłuższe.

Zasadność podawania GKS wziewnie w ostrych stanach zapalnych dolnych dróg oddechowych jest ciągle przedmiotem badań. Nie potwierdzono dotąd ich skuteczności w zapaleniu oskrzelików. W zaostrzeniu astmy sugeruje się konieczność 4-krotnego zwiększenia dawki podawanej przewlekle. W pojedynczych badaniach obejmujących małe dzieci z incydentami ostrej obturacji (preschool wheezing) obserwowano złagodzenie objawów po inhalacji GKS w bardzo dużych dawkach, jednak ze względu na ich działanie systemowe postępowanie takie nie jest zalecane rutynowo, zwłaszcza u dzieci <2. roku życia. W obturacji o ostrym przebiegu w pierwszej kolejności należy stosować β2-mimetyk o szybkim działaniu. Poprawa po podaniu β2-mimetyku może sugerować podejrzenie astmy i w przypadku nawrotów choroby uzasadnione jest zlecenie próby terapeutycznej.

Natomiast stosowanie GKS wziewnych w leczeniu zapalenia płuc nie jest ani uzasadnione merytorycznie, ani poparte badaniami potwierdzającymi skuteczność takiego postępowania. (marzec 2014 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Global strategy for asthma management and prevention in children 5 years and younger. Global Initiative for Asthma (GINA) Update 2009. http://www.ginasthma.org    
2. National Heart, Lung, and Blood Institute and the National Asthma education and Prevention Program. Expert Panel Report (EPR 3): Guidelines for the diagnosis and management of asthma. http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/asthma/asthgdln.htm    
3. Foresi A., Morelli M.C., Catena E.: Low-dose budesonide with the addition of an increased dose during exacerbations is effective in long-term asthma control. On behalf of the Italian Study Group. Chest, 2000; 117: 440–446
4. Kaditis A.G., Winnie G., Syrogiannopoulos G.A.: Anti-inflammatory pharmacotherapy for wheezing in preschool children. Pediatr. Pulmonol., 2007; 42: 407–420
5. Saglani S., Wilson N., Bush A.: Should preschool wheezers ever be treated with inhaled corticosteroids? Semin. Respir. Crit. Care Med., 2007; 28: 271–285
6. Bhatt J.M., Smyth A.R.: The management of pre-school wheeze. Paediatr. Respire. Rev., 2011; 12: 70–77
7. Bush A., Price D.: Pro-con debate: Inhaled corticosteroids should not be prescribed in primary care to children under two years o age – the case for. Prim. Care Respir. J., 2008; 17 (3): 176–180
8. Bacharier L.B., Guilbert T.W.: Diagnosis and management of early asthma in preschool-children. J. Allergy Clin. Immunol., 2012; 130: 287–296