Czy w leczeniu szpitalnego i pozaszpitalnego zapalenia płuc stosuje się aminoglikozydy?

Aminoglikozydy w połączeniu z ampicyliną są zalecane w leczeniu zapalenia płuc u noworodków (zwłaszcza cięższych postaci), ponieważ ten zestaw leków działa synergistycznie wobec Streptococcus agalactiae (paciorkowiec grupy B) i Escherichia coli – najczęstszych bakterii wywołujących zakażenia w tej grupie wiekowej. Aminoglikozydy nie są natomiast zalecane w leczeniu PZP. Niestety niekiedy lekarze zlecają amikacynę albo gentamycynę i.m. w ambulatoryjnym leczeniu zakażeń dróg oddechowych u dzieci, które mają trudności z doustnym przyjmowaniem leków. Należy podkreślić, że większość takich zakażeń u młodszych dzieci ma etiologię wirusową i nie wymaga antybiotyku. Z drugiej strony amikacyna charakteryzuje się ograniczoną aktywnością wobec bakterii Gram-dodatnich i Haemophilus influenzae, odpowiedzialnych za większość bakteryjnych zapaleń dróg oddechowych.

Aminoglikozydy są zalecane w empirycznej terapii skojarzonej (z ceftazydymem, cefepimem lub piperacyliną) zapalenia płuc u chorych na mukowiscydozę.

U dorosłych aminoglikozydy w terapii skojarzonej stosuje się w leczeniu szpitalnego zapalenia płuc, zapalenia płuc u chorych sztucznie wentylowanych (ventilator associated pneumonia) oraz zapalenia płuc nabytego w placówkach opieki medycznej (health care-associated pneumonia) u pacjentów, u których zachorowanie nastąpiło późno (po 5 dniach hospitalizacji) lub stwierdzono czynniki ryzyka zakażenia wywołanego przez szczepy bakterii oporne na wiele leków (przyjęcie chorego z innej placówki opieki zdrowotnej oraz niedawno zakończona antybiotykoterapia). Niestety brakuje wytycznych dotyczących leczenia szpitalnego zapalenia płuc u dzieci i zapalenia płuc u dzieci sztucznie wentylowanych.

U chorych na zapalenie płuc wywołane przez bakterie Gram-ujemne oporne na wiele leków można dodatkowo rozważyć zastosowanie aminoglikozydu w postaci wziewnej, szczególnie u chorych nieodpowiadających na leki podawane ogólnoustrojowo, chociaż takiego postępowania nie zaleca się rutynowo. Podczas leczenia aminoglikozydami stosowanymi systemowo należy monitorować stężenie leku w surowicy krwi. (marzec 2014 aktualizacja) 

Piśmiennictwo

1. Hryniewicz W., Ozorowski T., Radzikowski A. i wsp.: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2010. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2010
2. Niederman M.S., Craven D., Bontem M.J. i wsp.: Guidelines for the management of adults with hospital-acquired, ventilator-associated, and healthcare-associated pneumonia. Am. J. Resp. Crit. Care. Med., 2005; 171: 388–416 (p. Med. Prakt. 6/2005, s. 67–81 – przyp. red.)
3. Masterton R.G., Galloway A., French G. i wsp.: Guidelines for the management of hospital - acquired pneumonia in the UK: Report of the Working Party on Hospital - Acquired Pneumonia of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. JAC, 2008; 62: 5–34
4. Barbier F., Andremont A., Wolff M. i wsp.: Hospital acquired pneumonia and ventilator associated pneumonia: recent advances in epidemiology and management. Curr. Opin. Pulm. Med., 2013; 19: 216–228