Jakie leki stosowane w leczeniu mukowiscydozy nazywa się modulatorami?

Leki zwane modulatorami (swoiste dla mutacji – zwiększające sprawność lub usprawniające formowanie i transport białka CFTR) stosuje się od 2012 roku. Podaje się je doustnie.

Jako pierwszy zarejestrowano iwakaftor (tzw. potencjator, który zwiększa transport jonów chlorkowych przez białko CFTR) dla chorych z ≥1 mutacją G551D. W kolejnych latach poszerzono wskazania o grupę mutacji tzw. bramkujących (prawdopodobnie nie występują w Polsce) oraz dorosłych z mutacją R117H. Wykazano, że stosowanie iwakaftoru:

• zmniejsza stężenie jonu chlorkowego w pocie

• poprawia wskaźniki spirometryczne

• zmniejsza ryzyko zaostrzeń

• zwiększa przyrost masy ciała.

U osób stosujących ten lek przewlekle obserwowano zmniejszenie liczby zakażeń P. aeruginosa i wolniejsze pogarszanie się wskaźników spirometrycznych.

Korektory, stosowane razem z iwakaftorem, zmieniają strukturę przestrzenną białka CFTR, co usprawnia jego transport wewnątrz komórek. Lumakaftor (stosowany z iwakaftorem) u homozygot F508del oraz lepiej tolerowany tezakaftor (w połączeniu z iwakaftorem) u homozygot F508del lub heterozygot, mających na drugim allelu jedną z określonych mutacji CFTR, poprawiały wskaźniki spirometryczne i przyrost masy ciała, a także zmniejszały liczbę zaostrzeń.

Obiecujące efekty daje tzw. terapia trójlekowa (tezakaftor + iwakaftor + eleksakaftor [korektor nowej generacji]), która u chorych z ≥1 mutacją F508del poprawiała wskaźniki czynności płuc i jakość życia, zmniejszała liczbę zaostrzeń i stężenie jonu chlorkowego w pocie.

Trwają negocjacje dotyczące ich udostępnienia w ramach programów lekowych.

Piśmiennictwo

1. Cystic fibrosis: diagnosis and management. NICE guideline (NG78). www.nice.org.uk/guidance/ng78
2. Mazurek H.: Mukowiscydoza. (W:) Interna Szczeklika. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2019: 500–504
3. Hoy S.M.: Elexacaftro/icacaftor/tezacaftro: first approval. Drugs, 2019; 79: 2001–2007