Jaka jest częstość występowania i główne przyczyny ostrej pokrzywki u dzieci?

Pokrzywka może wystąpić w każdym wieku, począwszy od okresu niemowlęctwa. U dzieci najczęstszą postacią jest pokrzywka ostra, która występuje jako jednorazowy epizod w życiu u co piątego dziecka w populacji ogólnej.

Najczęstszą (50–80% przypadków) przyczyną ostrej pokrzywki są ostre zakażenia wirusowe (ostra pokrzywka samoistna). Dlatego też pokrzywka u dzieci częściej pojawia się w młodszych grupach wiekowych oraz w okresie wzmożonej zachorowalności na sezonowe infekcje układu oddechowego. Wśród najczęstszych, możliwych do zidentyfikowania czynników zakaźnych wymienia się wirusy pneumotropowe: paragrypy, grypy, adenowirusy, wirusy Herpes (typu 1, 2 i 6), koronawirusy (w tym SARS-CoV-2), wirus syncytium nabłonka dróg oddechowych (RSV), wirus ospy wietrznej, parwowirus B19, wirus Ebsteina i Barr, wirus cytomegalii. Kolejną po infekcjach układu oddechowego przyczyną ostrej pokrzywki u dzieci są zakażenia przewodu pokarmowego o etiologii rota-, noro-, enterowirusowej i wirusowe zapalenia wątroby (typu A, B i C). Spośród czynników bakteryjnych najczęściej czasową zbieżność z wystąpieniem ostrej przyinfekcyjnej pokrzywki stwierdza się w przypadku patogenów atypowych (Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae), choć związek przyczynowo-skutkowy nie został udokumentowany.

Drugą co do częstości, po zakażeniach, przyczyną ostrej pokrzywki u dzieci są reakcje zależne od IgE, najczęściej w odpowiedzi na alergeny pokarmowe (ok. 20%) lub na jad owadów błonkoskrzydłych (ok. 3%). W tym przypadku pokrzywka może stanowić jeden z objawów anafilaksji. Rodzaj pokarmu wywołującego pokrzywkę zależy od regionu geograficznego, nawyków żywieniowych w populacji oraz od wieku dziecka. W Europie u najmłodszych dzieci najczęściej czynnikami wyzwalającymi są: mleko, jaja, orzeszki ziemne (arachidowe), u dzieci starszych: orzeszki ziemne, laskowe, nerkowca, a w populacji ogólnej bez względu na grupę wiekową – orzeszki ziemne. Pokrzywka po użądleniach owadów błonkoskrzydłych spowodowana jest głównie użądleniami przez osy lub pszczoły (w przypadku dzieci zamieszkałych w pobliżu pasiek).

Trzecią w kolejności przyczyną ostrej pokrzywki u dzieci (do 10% przypadków) są leki. Największe znaczenie mają antybiotyki β-laktamowe (półsyntetyczne penicyliny) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Należy jednak podkreślić, że pojawienie się pokrzywki w trakcie leczenia nie musi oznaczać związku przyczynowo-skutkowego i częściej jest wynikiem zakażenia niż stosowanego leku. Nadrozpoznawalność reakcji alergicznych u dzieci dotyczy zwłaszcza antybiotyków. W przypadku alergii na pokarmy, jad owadów i leki pokrzywka może stanowić jeden z objawów anafilaksji.

Bodźce fizyczne u dzieci rzadko stanowią przyczynę ostrej pokrzywki. W populacji pediatrycznej obserwuje się głównie pokrzywkę ze wzmożonym dermografizmem i pokrzywkę cholinergiczną. W wielu przypadkach nie udaje się ustalić czynnika przyczynowego zmian skórnych.

Piśmiennictwo

1. Zuberbier T., Altrichter S., Bauer S. i wsp.: S3 Guideline Urticaria. Part 2: Treatment of urticaria – German-language adaptation of the international S3 guideline. J. Dtsch. Dermatol. Ges., 2023; 21 (2): 202–215
2. Kocatürk E., Munoz M., Elieh-Ali-Komi D. i wsp.: How Infection and Vaccination Are Linked to Acute and Chronic Urticaria: A Special Focus on COVID-19. Viruses, 2023; 15 (7): 1585
3. Santa C., Valente C.L., Mesquita M. i wsp.: Acute urticaria in children: from pediatric Emergency Department to allergology consultation at a Central Hospital. Eur. Ann. Allergy Clin. Immunol., 2022; 54 (4): 168–174
4. Cetinkaya P.G., Soyer O., Esenboga S. i wsp.: Predictive factors for progression to chronicity or recurrence after the first attack of acute urticaria in preschool-age children. Allergol. Immunopathol. (Madr.), 2019; 47 (5): 484–490
5. Hompes S., Köhli A., Nemat K. i wsp.: Provoking allergens and treatment of anaphylaxis in children and adolescents–data from the anaphylaxis registry of German-speaking countries. Pediatr. Allergy Immunol., 2011; 22 (6): 568–574
6. Konstantinou G.N., Sagonas I., Giannoula F.C.: Chronic Spontaneous and Inducible Urticaria Associated With Mycoplasma pneumoniae Infection. Cureus, 2021; 13 (10): e18746