Jaki lek przeciwhistaminowy należy stosować w leczeniu łagodnej pokrzywki?

Lekami pierwszego wyboru w leczeniu pokrzywki są leki przeciwhistaminowe II generacji. Leki te, będące selektywnymi agonistami receptorów H1 (w wytycznych wymieniane: bilastyna, cetyryzyna, desloratadyna, feksofenadyna, lewocetyryzyna, loratadyna, rupatadyna, ebastyna) (tab.), są obecnie rekomendowane do stosowania u większości pacjentów. Z uwagi na najczęściej łagodny, samoograniczający się przebieg ostrej pokrzywki u dzieci, ustąpienie objawów z reguły następuje po zastosowaniu leku w dawce standardowej. W przypadkach o cięższym przebiegu, gdy nie udaje się osiągnąć kontroli, można zwiększyć dawki leków przeciwhistaminowych II generacji nawet 2–4-krotnie (zastosowanie off-label), co wynika z dobrego profilu bezpieczeństwa tej grupy leków (selektywny wpływ na obwodowe receptory H1, mniejsza penetracja lub brak penetracji przez barierę krew–mózg, brak depresji ośrodkowego układu nerwowego, brak działania przeciwcholinergicznego) i skuteczności działania (dłuższy okres półtrwania we krwi i w skórze).

Odmiennie, leki przeciwhistaminowe I generacji, będące nieselektywnymi agonistami receptorów H1, choć są obecne na rynku od lat 50. XX wieku, nigdy nie były poddawane rygorystycznym badaniom klinicznym, zwłaszcza w najmłodszych (<2. rż.) grupach wiekowych. Ze względu na ich działania niepożądane nie zaleca się ich stosowania, zarówno u dorosłych, jak i (zwłaszcza) u dzieci. Działania niepożądane w tym przypadku wynikają z lipofilnej budowy cząsteczki, co sprzyja penetracji przez barierę krew–mózg i zaburzeniu fazy snu REM. Powoduje to senność, zaburzenia koncentracji, wydłużenie czasu reakcji. Dodatkowo, jako nieselektywni agoniści receptora H1, leki tej grupy wykazują zdolność wiązania z receptorami muskarynowymi, serotoninowymi, dopaminergicznymi i adrenergicznymi. Działanie przeciwcholinergiczne poprzez wiązanie receptora muskarynowego wywiera wpływ zależny od dawki. Opisywano zgony dzieci będące efektem tego działania. Ryzyko to może być większe, jeśli dany lek jest stosowany poza wskazaniami rejestracyjnymi, np. w młodszych niż określone w rejestracji grupach wiekowych. Ryzyko działań niepożądanych może też nasilać się na skutek interakcji leków przeciwhistaminowych I generacji z innymi lekami. Badania na dużych kohortach pediatrycznych wskazują też na ryzyko efektu kardiotoksycznego leków przeciwhistaminowych I generacji, zwłaszcza w grupie dzieci 2–6 lat. Na przykładzie hydroksyzyny wykazano związek pomiędzy jej stosowaniem we wczesnym wieku a długotrwałymi niekorzystnymi skutkami neurorozwojowymi. W grupie dzieci do 10 lat, u których często stosowano hydroksyzynę, w porównaniu z tymi, u których była ona sporadycznie podawana, obserwowano istotnie częstsze rozpoznanie zaburzeń, takich jak tiki, stany lękowe i zaburzenia zachowania (OR 1,55; 1,34; 1,34).

Piśmiennictwo

1. Chang J., Cattelan L., Ben-Shoshan M. i wsp.: Management of Pediatric Chronic Spontaneous Urticaria: A Review of Current Evidence and Guidelines. J. Asthma Allergy, 2021; 14: 187–199
2. Zuberbier T., Altrichter S., Bauer S. i wsp.:S3 Guideline Urticaria. Part 2: Treatment of urticaria – German-language adaptation of the international S3 guideline. J Dtsch Dermatol Ges., 2023; 21 (2): 202–215
3. Parisi G.F., Licari A., Papale M. i wsp.: Antihistamines: ABC for the pediatricians. Pediatr. Allergy Immunol., 2020; 31 (supl. 24): 34–36
4. Miligkos M., Dakoutrou M., Statha E. i wsp.: Newer-generation antihistamines and the risk of adverse events in children: A systematic review. Pediatr. Allergy Immunol., 2021; 32 (7): 1533–1558
5. Fein M.N., Fischer D.A., O’Keefe A.W., Sussman G.L.: CSACI position statement: Newer generation H1-antihistamines are safer than first-generation H1-antihistamines and should be the first-line antihistamines for the treatment of allergic rhinitis and urticaria. Allergy Asthma Clin. Immunol., 2019; 15: 61
6. Maurer M., Eyerich K., Eyerich S. i wsp.:Urticaria: Collegium Internationale Allergologicum (CIA) Update 2020. Int. Arch. Allergy Immunol., 2020; 181 (5): 321–333
7. Kim JH, Cha HR, Ha EK i wsp.: Association between First-Generation Antihistamine Use in Children and Cardiac Arrhythmia and Ischemic Heart Disease: A Case-Crossover Study. Pharmaceuticals (Basel), 2023; 16 (8): 1073
8. Gober H.J., Li K.H., Yan K. i wsp.: Hydroxyzine Use in Preschool Children and Its Effect on Neurodevelopment: A Population-Based Longitudinal Study. Front Psychiatry, 2022; 12: 721 875
9. De Bruyne P., Christiaens T., Boussery K. i wsp.: Are antihistamines effective in children? A review of the evidence. Arch. Dis. Child., 2017; 102 (1): 56–60