Czy w celu oceny ilości płynu w jamie opłucnej lepiej jest powtarzać badanie ultrasonograficzne zamiast wykonania zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej? Czy wielokrotne naświetlania zwiększają ryzyko zrostów? Jak się to ma do zalecanej profilaktyki radiologicznej?

W przypadku podejrzenia powikłań zapalenia płuc (np. obecności wysięku) konieczne jest wykonanie badań obrazowych. RTG jest niezbędne do przeprowadzenia wstępnej oceny, zwłaszcza wykluczenia innych przyczyn dolegliwości (np. ropnia lub zmian guzowatych).

RTG pozwala ocenić wielkość wysięku, ale nie dostarcza żadnych informacji odnośnie do składu płynu (nie pozwala na różnicowanie wysięku parapneumonicznego i ropniaka).

Uważa się, że USG ma przewagę nad RTG w diagnostyce małych wysięków, ponieważ pozwala wykryć obecność nawet 25–50 ml płynu. Dodatkowo pozwala ocenić jego podstawowe cechy (obecność włóknika, płyn wolny czy otorbiony) i ustalić lokalizację (zwłaszcza w przypadku otorbionych zbiorników), ułatwiając w ten sposób wybór miejsca nakłucia.  Możliwość powtarzania USG stwarza natomiast szansę na systematyczne monitorowanie wysięku bez ekspozycji dziecka na promieniowanie. Oznacza to, że po wstępnej ocenie radiologicznej do dalszej obserwacji wysięku można wykorzystać USG, choć w przypadku wątpliwości niezbędne może być wykonanie kolejnego RTG lub ewentualnie TK płuc (High Resolution Computer Tomography – HRCT [np. przy podejrzeniu zmian w szczelinie międzypłatowej lub w miąższu płuc]). Badania te pozwalają na dokładną ocenę opłucnej, płuc i śródpiersia, a także rozległości i lokalizacji zmian.

Nie ma danych dotyczących związku między powtarzaniem RTG a powstawaniem zrostów.

Warto przypomnieć, że ekspozycja na promieniowanie podczas TK klatki piersiowej odpowiada kilkudziesięciu RTG klatki piersiowej. Niekiedy lepiej jest zatem wykonać dodatkowe RTG (jeśli stwarza szansę na wyjaśnienie wątpliwości i pozwala uniknąć TK) niż od razu decydować się na TK. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Balfour-Lynn I.M., Abrahamson E., Cohen G. i wsp.: BTS guidelines for the management of pleural infection in children. Thorax, 2005; 60 (suppl. I): i1–i21
2. Fayngersh V., Passer M.: Estimating radiation risk from computed tomography scanning. Lung, 2009; 187: 143–148