Czy u dziecka z niedoborem IgA można bezpiecznie zastosować lizaty bakteryjne oraz leki immunostymulujące (izoprynozyna)?

Izolowany niedobór IgA (IgAD) jest najczęstszym pierwotnym niedoborem immunologicznym. U większości pacjentów przebiega bezobjawowo, jednak u ok. 1/3 pacjentów obserwuje się zwiększoną częstość zakażeń układu oddechowego i przewodu pokarmowego.1 Częstość występowania chorób autoimmunizacyjnych u pacjentów z IgAD wynosi ok. 25%, a u 40% stwierdza się obecność autoprzeciwciał bez żadnej manifestacji klinicznej.2 Istnieje wiele hipotez tłumaczących zwiększoną predyspozycję do autoimmunizacji u pacjentów z pierwotnymi niedoborami odporności. Jedna z nich opiera się na procesie mimikry molekularnej i zachodzeniu reakcji krzyżowych między własnymi antygenami a antygenami bakteryjnymi. Dodatkowo wskutek przedłużającej się stymulacji antygenowej, spowodowanej upośledzoną zdolnością układu immunologicznego do eradykacji patogennych mikroorganizmów, dochodzi do przewlekłej odpowiedzi zapalnej i wtórnego uszkodzenia własnych tkanek.

Trwają dyskusje nad postępowaniem w przypadku dzieci z IgAD, u których występują nawrotowe zakażenia. Najczęściej w zakażeniach bakteryjnych stosowana jest antybiotykoterapia. Profilaktyka zakażeń obejmuje dzieci z nawracającymi objawami. Skuteczność takiej profilaktyki wykazano dla: (1) szczepionek koniugowanych, (2) antybiotykoterapii oraz (3) lizatów bakteryjnych (Broncho-Vaxom). W badaniu przeprowadzonym przez Karaca i wsp. oceniano ryzyko wystąpienia autoimmunizacji u pacjentów z IgAD, którzy profilaktycznie, z powodu nawrotowych zakażeń, otrzymywali preparat OM-85 (Broncho-Vaxom). Podczas czteroletniej obserwacji w tej grupie nie stwierdzono zwiększonego ryzyka autoimmunizacji w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. Nie obserwowano również występowania działań niepożądanych, które powodują przerwanie stosowania preparatu i wykluczenie z badania.3

Izoprynozyna (inosine pranobex) jest syntetycznym lekiem o sugerowanym immunomodulacyjnym działaniu. Wskazania do jej stosowania według materiałów producenta obejmują kilka infekcji pochodzenia wirusowego, m.in. skóry (HPV, HSV) oraz podostrego stwardniającego zapalenia mózgu, jednak nie ma wiarygodnych danych naukowych potwierdzających jej skuteczność w proponowanych wskazaniach.

Obecnie izoprynozyna z niewiadomych powodów jest powszechnie stosowana w profilaktyce i leczeniu zakażeń układu oddechowego. Wyniki opublikowanych badań oceniających jej skuteczność w zapobieganiu nawracającym zakażeniom nie wykazały żadnego klinicznego efektu.4 Nie opublikowano także wyników wiarygodnych badań oceniających jej skuteczność w leczeniu infekcyjnych zapaleń dróg oddechowych. Obecnie zatem nie ma podstaw do stosowania tego preparatu zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu ostrych wirusowych infekcji u dzieci.

Podsumowując: lizaty bakteryjne są bezpieczne i wykazują umiarkowaną skuteczność w zapobieganiu nawracającym ostrym infekcjom, w tym u dzieci z IgAD. Izoprynozyna nie powinna być stosowana w profilaktyce i leczeniu ostrych zakażeń układu oddechowego u dzieci, gdyż nie wykazano jej skuteczności. (2015)

Piśmiennictwo

1. Aghamohammadi A., Cheraghi T., Gharagozlou M. i wsp.: IgA deficiency: correlation between clinical and immunological phenotypes. J. Clin. Immunol., 2009; 29: 130–136
2. Etzioni A.: Immune deficiency and autoimmunity. Autoimmun. Rev., 2003; 2: 364–369
3. Karaca N.E., Gulez N., Aksu G. i wsp.: Does OM-85 BV prophylaxis trigger autoimmunity in IgA deficient children? Int. Immunopharma-col., 2011; 11: 1747–1751
4. Litzman J., Lokaj J., Krejci M. i wsp.: Isoprinosine does not protect against frequent respiratory tract infections in childhood. Eur. J. Pediatr., 1999; 158: 32–37