Jakie jest działanie tranu (nadal często stosowanego)?

Tran to ciekły tłuszcz otrzymywany z wątroby dorsza atlantyckiego (Gadus morrhua), stąd jego charakterystyczny smak i zapach. Jest on mieszaniną szeregu związków aktywnych biologicznie, spośród których najważniejszymi są wielonienasycone kwasy tłuszczowe (kwasy omega-3 i omega-6) oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D oraz E). Przede wszystkim dzięki zawartości witaminy D przed kilkudziesięciu laty tran spełniał ważną rolę w profilaktyce krzywicy i był wówczas regularnie podawany przedszkolakom w płynnej formie.

Tranowi w dalszym ciągu przypisuje się tradycyjnie rozumiany korzystny wpływ na zdrowie (zapobieganie awitaminozom), zwłaszcza w odniesieniu do zapobiegania częstym infekcjom układu oddechowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Mimo że jest on stosowany od wielu lat, aktualnie dysponujemy jedynie dwoma niewielkimi badaniami pilotowymi z placebo, w których wykazano nieznaczny efekt wspomagający tranu w leczeniu i zapobieganiu częstym infekcjom układu oddechowego u dzieci.

Nieco światła na profilaktyczne stosowanie tranu rzuciły ostatnio przeprowadzone badania dotyczące jednego z jego wysokooczyszczonych składników – DHA. Wpływ DHA na reakcje zapalne wzbudził zainteresowanie badaczy, skłaniając ich do przeprowadzenia badań oceniających wpływ DHA na ryzyko chorób infekcyjnych u dzieci. Wstępne wyniki badań Birch i wsp. oraz Imhoff-Kunsch i wsp. są obiecujące. Autorzy sugerują, że podawanie kwasu DHA zarówno kobietom ciężarnym, jak i wzbogacanie w DHA mieszanek mlecznych dla niemowląt zmniejsza ryzyko epizodów infekcyjnych w pierwszych miesiącach życia dziecka. Niestety obie cytowane prace mają wiele ograniczeń metodologicznych, dlatego z zainteresowaniem oczekuje się dalszych dobrze zaplanowanych badań.

W tym kontekście należy wspomnieć o często pomijanym problemie nieuzasadnionego przyjmowania witamin przez mieszkańców krajów europejskich, którym z racji na bogatą i zróżnicowaną dietę nie zagraża awitaminoza. Przeciwnie – duże badania kohortowe wykazały, iż regularne i przewlekłe przyjmowanie niektórych witamin (A i E) jako suplementów diety może zwiększać ryzyko zachorowania na pewne typy nowotworów u osób z grup ryzyka.

Reasumując, aktualnie brakuje przekonujących dowodów na immunomodulacyjne właściwości tranu. (2013, 2014) 

Piśmiennictwo

1. Linday L.A.: Nutritional supplements and pediatric upper respiratory tract illnesses. J Allergy Clin. Immunol., 2006; 117 (4): 953–954
2. Karkos P.D., Leong S.C., Arya A.K. i wsp.: “Complementary ENT”: a systematic review of commonly used supplements. J. Laryngol. Otol., 2007; 121 (8): 779–782
3. Birch E.E., Khoury J.C., Berseth C.L. i wsp.: The impact of early nutrition on incidence of allergic manifestations and common respiratory illnesses in children. J. Pediatr., 2010; 156 (6): 902–906
4. Imhoff-Kunsch B., Stein A.D., Martorell R. i wsp.: Prenatal Docosahexaenoic Acid Supplementation and Infant Morbidity: Randomized Controlled Trial. Pediatrics, 2011; 128: e505–e512
5. Fritz H., Kennedy D., Fergusson D. i wsp.: Vitamin A and retinoid derivatives for lung cancer: a systematic review and meta analysis. PLoS One, 2011; 6 (6): e21–107