Dlaczego niektóre dzieci mają problemy z obfitą woskowiną gromadzącą się w przewodzie słuchowym zewnętrznym? Jaka jest etiologia gromadzenia się woskowiny i czynniki ryzyka?

W skórze zewnętrznej części przewodu słuchowego znajdują się gruczoły łojowe przywłosowe oraz gruczoły woszczynowe (nie ma ich w obszarze położonym bliżej błony bębenkowej). Ich wydzielina połączona ze złuszczonym naskórkiem potocznie jest nazywana woszczkiem. W skład woszczku wchodzą tłuszcze, glikopeptydy oraz substancje o działaniu antybakteryjnym, takie jak enzymy lizosomalne oraz immunoglobuliny. Rola woszczyny polega na zapobieganiu maceracji skóry w przypadku jej zawilgocenia. Wiadomo także, że utrzymuje ona niski poziom pH skóry, co utrudnia rozwój zakażeń ropnych. Wydzielina ta jest przesuwana wraz z migrującym nabłonkiem przewodu słuchowego na zewnątrz. Tworzenie się woskowiny nie jest więc zjawiskiem patologicznym, ale całkowicie fizjologicznym. W większości przypadków problemy z zalegającą w przewodzie słuchowym woskowiną nie wynikają z jej nadmiernego wytwarzania, ale są skutkiem zaburzenia mechanizmów jej wydostawania się na zewnątrz. Przewód słuchowy ma naturalne zwężenie w miejscu połączenia jego części chrzęstnej i kostnej, dlatego w przypadku dostania się woszczku do przewodu słuchowego bliżej błony bębenkowej może dojść do jego zatkania. Zwężenia przewodu słuchowego, nieumiejętne oczyszczanie ucha, podczas którego woszczek wpychany jest do środka, a nie usuwany na zewnątrz, używanie słuchawek itp. mogą sprzyjać takim sytuacjom.

Nie wiadomo, co stymuluje wytwarzanie woszczyny, ale można przypuszczać, że podobnie jak inne gruczoły łojowe skóry podlegają one regulacji hormonalnej (stymulujący wpływ androgenów, hamujący estrogenów). Ilość wydzieliny zwiększa się też pod wpływem czynników drażniących, takich jak szampony i mydła. U 7–35% pacjentów w badaniu otoskopowym stwierdza się woszczek przesłaniający całkowicie błonę bębenkową. Częściej dotyczy to osób starszych, mężczyzn i chorych z upośledzeniem umysłowym. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Roland P.S., Smith T.L., Schwartz S.R. i wsp.: Clinical practice guideline: cerumen impaction. Otolaryngol. Head Neck Surg., 2008; 139: S1–S21
2. Clegg A.J., Loveman E., Gospodarevskaya E. i wsp.: The safety and effectiveness of different methods of earwax removal: a systematic review and economic evaluation. Health Technology Assesement, 2010; 14 (28): 1–192
3. Dincess E.A.: Cerumen. http://www.uptodate.com/contents/cerumen?source=search_result&search=cerumen&selectedTitle=1~27  
4. Hassmann-Poznańska E. (red.): Otoskopia w praktyce pediatry i lekarza rodzinnego. Kraków, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2007