Jakie składniki emolientów mogą wywoływać alergię na pokarmy lub kontaktową u dzieci?

Codzienna ekspozycja chorych na atopowe zapalenie skóry (AZS) na różne produkty kosmetyczne może zwiększać ryzyko uczulenia zarówno na substancje aktywne, jak i dodatkowe w tych preparatach. Dzieci są bardziej podatne na szkodliwe działanie substancji chemicznych znajdujących się w emolientach ze względu na ich większe wchłanianie przez cieńszą warstwę rogową, niedojrzałą funkcję barierową i większy stosunek powierzchni skóry do masy ciała. W populacji pediatrycznej najczęstszymi alergenami są metale, substancje zapachowe i konserwanty.

Największe ryzyko alergii kontaktowej na środki do pielęgnacji skóry dotyczy dzieci:

• z ciężką postacią AZS (OR: 3,3 [95% CI: 1,5–7,1])

• u których AZS wystąpiło <6. miesiąca życia (OR: 2,7 [95% CI: 1,2–6,1])

• z wczesnym uczuleniem IgE-zależnym (OR: 2,5 [95% CI: 1,1–5,9]).

Staranny dobór dermokosmetyku, w którego skład nierzadko wchodzą substancje o potencjale drażniącym i uczulającym, ma szczególne znaczenie u najmłodszych chorych na AZS (tab.).

Wybierając preparat spośród szerokiej gamy emolientów dostępnych na rynku, najprościej unikać takich, które zawierają hapteny wykorzystywane do diagnostyki kontaktowego zapalenia skóry, określanych jako Europejska Seria Podstawowa, Seria Kosmetyczna i Zapachowa (łącznie blisko 140 różnych haptenów). Spośród 159 emolientów dostępnych w Polsce aż 82,5% zawierało hapteny (nawet do 12–14 różnych haptenów). W produktach przeznaczonych do pielęgnacji chorych na AZS najczęściej występuje: fenoksyetanol, pochodne witaminy E, alkohol cetylowy, glikol propylenowy oraz nieokreślony zapach. Preparaty wolne od haptenów wymieniono w ramce. Warto podkreślić, że co czwarty emolient zawierał substancje zapachowe, które nie wpływają na stopień nawilżenia skóry, ale mogą być przyczyną kontaktowego zapalenia skóry.

Istnieje koncepcja, że alergia na pokarmy rozwija się wskutek kontaktu chorej skóry z takim pokarmem obecnym w środowisku zewnętrznym. Tłumaczy ona, dlaczego dzieci uczulają się na pokarmy, których nigdy nie spożywały. Z tego powodu zaleca się unikać preparatów do pielęgnacji skóry zawierających składniki pokarmowe. Najczęstsze alergeny pokarmowe dodawane do emolientów to: migdały, orzechy makadamia, soja, sezam, jęczmień, pszenica i mleko.

Piśmiennictwo

1. Mailhol C., Lauwers-Cances V., Rancé F. i wsp.: Prevalence and risk factors for allergic contact dermatitis to topical treatment in atopic dermatitis: a study in 641 children. Allergy, 2009; 64 (5): 801–806
2. Heede N.G., Thuesen B.H., Thyssen J.P. i wsp.: Hand eczema, atopic dermatitis and filaggrin mutations in adult Danes: a registry-based study assessing risk of disability pension. Contact Dermatitis, 2017; 77 (2): 95–105
3. Osinka K., Karczmarz A., Krauze A., Feleszko W.: Contact allergens in cosmetics used in atopic dermatitis: analysis of product composition. Contact Dermatitis, 2016; 75 (4): 241–243
4. Dumycz K., Osinka K., Feleszko W.: Contact allergens in topical corticosteroid vehicles in Poland: analysis of products composition. Contact Dermatitis, 2017; 76 (4): 254–255
5. Kunkiel K., Sojewska M., Feleszko W.: Contact haptens in emollients marketed in two European countries (Poland and Spain). Allergol. Immunopathol. (Madr), 2020; 48 (6): 814–818
6. Travassos A.R., Claes L., Boey L. i wsp.: Non-fragrance allergens in specific cosmetic products. Contact Dermatitis, 2011; 65 (5): 276–285