Czy w leczeniu naczyniaków głowy (np. w okolicy nosa, powiek i dróg oddechowych) stosuje się propranolol? Dla jakich grup wiekowych jest on przeznaczony i jak się go podaje (miejscowo czy ogólnie)?

Naczyniaki dziecięce (występują u 1–2% noworodków) pojawiają się w ciągu pierwszych tygodni życia, a w około 30% przypadków są widoczne bezpośrednio po urodzeniu. W ciągu 1. roku życia dziecka może nastąpić gwałtowne powiększanie naczyniaka (faza proliferacji), a następnie ulegają one stopniowej inwolucji (ok. 50% z nich zmniejsza się do 5. rż., a pozostałe zwykle cofają się do 12. rż.). W niektórych przypadkach szybki wzrost naczyniaka może istotnie zaburzać funkcje życiowe dziecka. Dotyczy to zwłaszcza naczyniaków zlokalizowanych w obrębie dróg oddechowych, w okolicy oczodołu lub nosa. U tych chorych stosowano dotychczas GKS ogólnie i miejscowo, interferon-α2a, winkrystynę i leczenie operacyjne, także z wykorzystaniem lasera. Metody te są obarczone dużym ryzykiem działań niepożądanych. Na początku XXI wieku opisano przypadek dziecka z kardiomiopatią przerostową i naczyniakiem nosa – podczas leczenia kardiomiopatii propranololem zaobserwowano zmniejszanie naczyniaka. Od 2008 roku w leczeniu naczyniaków u dzieci stosuje się propranolol doustnie, najczęściej w dawce 2 mg/kg mc./24 h w dawkach podzielonych 3 razy dziennie (zakres dawek podawanych w piśmiennictwie 0,5–3 mg). Ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu propranololu, do których należy bradykardia, hipoglikemia, skurcz oskrzeli (zwłaszcza u kilkutygodniowych niemowląt), zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (osłabienie łaknienia, nudności, wymioty, biegunka) i zaburzenia snu, przed zastosowaniem leczenia, które należy rozpoczynać w szpitalu, konieczna jest dokładna ocena kardiologiczna dziecka (działania niepożądane najczęściej występują po dawce 2 mg/kg mc./24 h). Leczenie rozpoczynano już w 3. tygodniu życia dziecka. Można je kontynuować przez 1. rok życia, czyli w fazie proliferacji (w piśmiennictwie opisano leczenie trwające od 1,5 do 18 mies.). Korzystny efekt kliniczny widoczny jest już po 1–3 tygodniach leczenia. W przypadku naczyniaków dróg oddechowych (głównie okolicy podgłośniowej krtani) propranolol jest skuteczny u 90% chorych. Mechanizm działania propranololu obejmuje zmniejszenie produkcji czynników pobudzających angiogenezę, indukcję apoptozy komórek śródbłonka naczyniaka oraz skurcz naczyń. (luty 2014 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Truong M.T., Perkins J.A., Messner A.H., Chang K.W.: Propranolol for the treatment of airway hemangiomas: a case series and treatment algorithm. Int. J. Pediatr. Otorhinolaryngol., 2010; 74 (9): 1043–1048
2. Peridis S., Pilgrim G., Athanasopoulos I., Parpounas K.: A meta-analysis on the effectiveness of propranolol for the treatment of infantile airway haemangiomas. Int. J. Pediatr. Otorhinolaryngol., 2011; 75 (4): 455–460
3. Léauté-Labrèze C., Dumas de la Roque E., Hubiche T. i wsp.: Propranolol for severe hemangiomas of infancy. N. Engl. J. Med., 2008; 358: 2649–2651
4. Broeks I.J., Hermans D.J.J., Dassel A.C.M. i wsp.: Propranolol treatment in life treatening airway hemangiomas: a case series and review of literature. Int. J. Pediatr. Otorhinolaryngol., 2013; 77 (11): 1791–1800