W jakim stopniu glikokortykosteroidy wziewne wpływają na ostateczny wzrost (wysokość ciała) dzieci?

Pytanie

W jakim stopniu glikokortykosteroidy wziewne wpływają na ostateczny wzrost (wysokość ciała) dzieci? Wyniki badań wydają się sprzeczne. Czy efekt zależy od preparatu, dawki i/lub czasu stosowania? Czy to ma znaczenie przy wyborze leczenia dziecka chorego na astmę?

Odpowiedź

Mimo wielu lat powszechnego stosowania, wpływ wGKS na ostateczną wysokość ciała nie jest do końca znany ze względu na brak długoterminowych badań (ze stosowaniem przez ponad 12 mies. różnych dawek tej samej cząsteczki przez identyczny system inhalacyjny). Według ostatnio opublikowanego przeglądu systematycznego z metaanalizą autorstwa Pruteanu i wsp., istnieje bardzo mała, ale statystycznie znamienna różnica (śr. 0,2 cm/rok) w przyroście wysokości pomiędzy grupami dzieci leczonych przez 52 tygodnie flutykazonem, cyklezonidem lub mometazonem, w dawkach różniących się co najmniej o 150 µg w przeliczeniu na beklometazon HFA. W tej metaanalizie uwzględniono 3 badania dobrej jakości, w których uczestniczyło 728 dzieci w wieku szkolnym chorych na astmę łagodną do umiarkowanej. W mniej rygorystycznych opracowaniach niedobór wzrostu szacowano na 0,4–2 cm w okresie 1–2-letniej terapii.

Choć w przeglądzie Pruteanu i wsp. nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami leczonymi różnymi wGKS, w innej metaanalizie (Zhang L. i wsp.) zaobserwowano różnicę w tempie wzrastania między dziećmi stosującymi wGKS a grupą kontrolną (śr. 0,48 cm/rok), ale sugerowano mniejsze zahamowanie wzrostu u chorych leczonych flutykazonem, cyklezonidem lub mometazonem, w porównaniu z otrzymującymi budezonid lub beklometazon. Autorzy tej metaanalizy nie stwierdzili statystycznie znamiennego związku z dawką ani systemem inhalacyjnym.

Sugeruje się, że do zahamowania wzrastania dochodzi głównie w pierwszych 6 miesiącach terapii, ale ostateczna wysokość ciała nie różni się znacznie (o ok. 1 cm). Z drugiej strony, należy koniecznie uwzględnić również dawki GKS stosowanych miejscowo innymi drogami – donosowo lub na skórę, a także fakt, że sama astma i alergia również mogą prowadzić do obniżenia ostatecznej wysokości ciała. Warto przypomnieć, że Guilbert u dzieci stosujących przez 2 lata flutykazon wziewnie obserwowała zahamowanie tempa wzrastania, które nie uległo wyrównaniu po kolejnych 2 latach, ale tylko u chorych rozpoczynających leczenie w wieku 2 lat i z masą ciała <15 kg.

Podsumowując, prawdopodobnie większe ryzyko zahamowania wzrastania istnieje w przypadku stosowania wGKS:

1) w dużej dawce na dobę

2) przez długi czas

3) starszej generacji

4) u najmłodszych dzieci z małą masą ciała. (2015)

Piśmiennictwo

1. Pruteanu A.I., Chauhan B.F., Zhang L. i wsp.: Inhaled corticosteroids in children with persistent asthma: dose-response effects on growth. Cochrane Database Syst. Rev., 2014; 7: CD009 878
2. Fuhlbrigge A.L., Kelly H.W.: Inhaled corticosteroids in children: effects on bone mineral density and growth. Lancet Respir. Med., 2014; 2: 487–496
3. Zhang L., Prietsch S.O.M., Ducharme F.M.: Inhaled corticosteroids in children with persistent asthma: effects on growth. Cochrane Database Syst. Rev., 2014; 7: CD009 471
4. Kelly H.W., Sternberg A.L., Lescher R. i wsp.: Effect of inhaled glucocorticosteroids in childhood on adult height. N. Engl. J. Med., 2012; 367 (10): 904–912
5. Guilbert T.W., Mauger D.T., Allen D.B. i wsp.: Growth of prreschool children at high risk for asthma 2 years after discontinuation of fluticasone. J. Allergy Clin. Immunol., 2011; 128: 956–963