Jak powinno wyglądać codzienne monitorowanie glikemii u chorego na cukrzycę?

Codzienne monitorowanie glikemii oraz jego częstość zależy od rodzaju cukrzycy, a także modelu leczenia. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) na 2015 rok chorzy na cukrzycę typu 2 stosujący doustne leki przeciwcukrzycowe i/lub analogii glukagonopodobnego petydu-1 (GLP-1) powinni przeprowadzać raz na tydzień skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz codziennie 1 badanie o różnych porach dnia.

Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni stałymi dawkami insuliny muszą co najmniej 1–2 razy dziennie mierzyć glikemię, raz w tygodniu przeprowadzić skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach), a raz w miesiącu oznaczyć dobowy profil glikemii. Przyjmuje się, że pomiary po głównym posiłku należy wykonywać 60–120 min po jego rozpoczęciu.

Pacjenci leczeni wielokrotnymi wstrzyknięciami insuliny (tj. co najmniej 3 wstrzyknięcia dziennie) i funkcjonalną intensywną insulinoterapią (za pomocą osobistej pompy insulinowej lub autowstrzykiwaczy [penów]) powinni mierzyć glikemię co najmniej 4 razy dziennie, niezależnie od typu cukrzycy. U małych dzieci może to być konieczne nawet kilkanaście razy na dobę. Z reguły pacjenci leczeni intensywną insulinoterapią powinni mierzyć glikemię na czczo, przed posiłkiem i 2 godziny po posiłku. Dodatkowe, doraźne pomiary glikemii należy przeprowadzić w przypadku złego samopoczucia, nagłego pogorszenia stanu zdrowia, a także w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego i po jego zakończeniu itp.

Do oznaczania glikemii w ramach samokontroli służą glukometry, które oznaczają stężenie glukozy w osoczu krwi. Błąd oznaczenia na glukometrze nie powinien przekraczać 15% dla glikemii ≥100 mg/dl (5,6 mmol/l) i 15 mg/dl dla stężeń glukozy <100 mg/dl.

Poszczególne glukometry różnią się między sobą parametrami, objętością potrzebnej do oznaczenia krwi (jest to istotne u małych dzieci i osób często mierzących glikemię), zakresem pomiaru glikemii oraz wpływem wartości hematokrytu na wyniki oznaczeń (zwiększanie się hematokrytu powoduje zmniejszenie glikemii, co oznacza, że przy jego dużej wartości wyniki glikemii są zaniżone). Posiadają różną pamięć oraz oprogramowanie, dzięki któremu można analizować dane, tworzyć wykresy hipo- i hiperglikemii. W osiąganiu właściwej samokontroli pomocne są także systemy ciągłego podskórnego monitorowania glikemii (np. Dexcom, Paradigm Real Time Medtronic).Wskazaniem do ich stosowania jest znaczna chwiejność glikemii częste niedocukrzenia oraz nieświadomość hipoglikemii.

Docelowe wartości glikemii dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta. Zależą one od wieku, występowania dodatkowych powikłań i liczby epizodów niedocukrzeń. Inne zasady obowiązują u kobiet w ciąży.

W odniesieniu do chorych na cukrzycę typu 1 glikemia na czczo i przed posiłkami, także w samokontroli, powinna wynosić 70–110 mg/dl, a 2 godziny po posiłku <140 mg/dl. Natomiast u kobiet w ciąży należy dążyć do wartości glikemii obserwowanych u zdrowych ciężarnych. Na czczo i przed posiłkami powinny one wynosić 70–90 mg/dl, a maksymalna glikemia godzinę po posiłku <120 mg/dl (pamiętając, że o 2:00–4:00 glikemia powinna wynosić >60 mg/dl). (2015)

Piśmiennictwo

1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2015. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna, 2015; tom 4 (supl. A)
2. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014. Pediatric Diabetes, 2014; 15 (supl. 20)
3. Sieradzki J. (red.): Cukrzyca. tom 1, wydanie drugie. Via Medica, Gdańsk 2015