Jak rozpoznawać obrzęk mózgu w przebiegu ketokwasicy cukrzycowej? Jak mu zapobiegać? Jakie leczenie włączyć w razie jego wystąpienia?

Stan neurologiczny pacjenta z ketokwasicą cukrzycową należy oceniać co godzinę. Objawy rozpoczynającego się obrzęku mózgu są nieswoiste i obejmują: ból głowy, nudności, wymioty i rozdrażnienie. W dalszej kolejności występują zaburzenia świadomości, śpiączka, stany drgawkowe, mimowolne oddanie moczu i stolca, bradykardia, zwolnienie i zatrzymanie oddechu. Rozwojowi obrzęku mózgu sprzyja szybkie zmniejszanie hiperglikemii oraz wyrównywanie hiponatremii i kwasicy metabolicznej (niepotrzebne zastosowanie NaHCO3). Należy zwrócić uwagę, jeżeli mimo zmniejszania się glikemii w kolejnych badaniach krwi stężenie sodu nie zwiększa się. Obrzęk mózgu najczęściej pojawia się w pierwszej dobie leczenia, zwykle 4–12 godzin po jego rozpoczęciu. Leczenie polega na zmniejszeniu o 1/3 objętości dożylnie podawanych płynów, podaniu w 10–15-minutowym wlewie 20% mannitolu (0,5–1,0 g/kg mc.) i.v. lub alternatywnie 3% NaCl (2,5–5 ml/kg mc.) oraz ułożeniu górnej części ciała wyżej w stosunku do podłoża. W przypadku zagrażającej niewydolności oddechowej pacjenta należy koniecznie przetransportować na oddział intensywnej terapii (wskazana intubacja). Po ustabilizowaniu stanu chorego należy rozważyć wykonanie badania obrazowego ośrodkowego układu nerwowego. (2016)

Piśmiennictwo

1. Cukrzyca u dzieci i młodzieży. (W:) Zalecenia Kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2015. Stanowisko PTD. Diabetologia Kliniczna, 2015; 4 (supl.): 42–47
2. Wolfsdorf J.I., Allgrove J., Craig M.E. i wsp.: Diabetic ketoacidosis and hyperglycemic hyperosmolar state. (W:) ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014 Compendium. Pediatric Diabetes, 2014; 15 (supl. 20): 154–179