Jak należy postąpić w przypadku omyłkowego podania za dużej dawki insuliny? Kiedy można dziecko obserwować w domu, a kiedy należy je skierować do szpitala?

Postępowanie po przedawkowaniu zależy od tego, jak szybko je zauważono oraz jaki preparat insuliny przedawkowano (insulina o krótkim działaniu, insulinowy analog szybko działający, insulina o działaniu przedłużonym lub insulinowy analog długo działający). Jeśli pomyłkę spostrzeżono bezpośrednio po podaniu i dotyczyła ona insuliny o krótkim działaniu lub insulinowego analogu szybko działającego, pacjentowi należy podać węglowodany proste, a następnie złożone wraz z białkiem (niekiedy wielokrotnie) w dawce odpowiedniej dla wartości glikemii. Konieczne jest częste monitorowanie stężenia glukozy (co ok. 30 min) przez cały okres działania insuliny, czyli przez około 5 godzin (dla insulinowego analogu szybko działającego) lub 8 godzin (dla insuliny o krótkim okresie działania). Jeśli natomiast insulinę o krótkim działaniu lub insulinowy analog szybko działający podano omyłkowo niedługo przed planowanym wstrzyknięciem insuliny podstawowej (o przedłużonym lub długim działaniu), należy rozważyć dodatkowo zmniejszenie dawki insuliny podstawowej  o około 20–80%. W przypadku przedawkowania insuliny o działaniu przedłużonym lub długo działającego analogu insuliny należy intensywnie kontrolować glikemię i przez około dobę oznaczać stężenie glukozy co godzinę. Dodatkowo należy zmniejszyć dawki insuliny podawanej przed posiłkami oraz zwiększyć odpowiednio do wartości glikemii ilość spożywanych węglowodanów i białek. Niekiedy konieczna jest również krótkotrwała suplementacja potasu. Dobrze wyedukowane dziecko i/lub jego opiekunowie powinni sobie z taką sytuacją poradzić w warunkach domowych. Postępowanie jest znacznie bardziej skomplikowane, jeśli przedawkowanie zauważono z opóźnieniem i rozwinęła się hipoglikemia. W takiej sytuacji dalsze decyzje zależą od stanu dziecka. W warunkach ambulatoryjnych, dzieciom z objawami ciężkiej hipoglikemii (zaburzenia świadomości, brak kontaktu logicznego, trudności w połykaniu) należy niezwłocznie podać 1 mg (u dzieci ≥6. rż.) lub 0,5 mg glukagonu (u dzieci <6. rż.) we wstrzyknięciu (s.c., i.m., i.v.), z możliwością jednorazowego powtórzenia dawki po 15 minutach. Po powrocie świadomości należy stale uzupełniać zapasy glukozy, zgodnie z oznaczaną glikemią. W przypadku utrzymywania się zaburzeń świadomości i/lub braku współpracy z chorym  konieczna jest hospitalizacja, najlepiej na specjalistycznym oddziale diabetologicznym (należy wezwać pogotowie ratunkowe), w celu dożylnego podania glukozy z potasem.

U pacjentów hospitalizowanych, leczeniem z wyboru, ciężkiej hipoglikemii jest dożylne podanie glukozy. (marzec 2014 aktualizacja) 

Piśmiennictwo

1. Chobot A., Jarosz-Chobot P.: Powikłania cukrzycy typu 1. W: Otto-Buczkowska E. (red.): Pediatria – co nowego? Wyd. 2, Wrocław, Cornetis, 2011: 389–398
2. Clarke W., Jones T., Rewers A. i wsp.: Assessment and management of hypoglycemia in children and adolescents with diabetes. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2009 Compendium. Pediatr. Diabetes, 2009; 10 (supl. 12): 134–145
3. Hanas R.: Cukrzyca typu 1 u dzieci, młodzieży i dorosłych. Wyd. 2, Warszawa, Dia-Pol, 2010