Czy u dzieci ze świeżo rozpoznaną cukrzycą stosuje się leczenie immunosupresyjne z autologicznym przeszczepieniem komórek macierzystych?

Mija 90 lat od kiedy cukrzyca insulinozależna, obecnie klasyfikowana jako cukrzyca typu 1, przestała być chorobą śmiertelną. Wprawdzie ciągle jest ona chorobą nieuleczalną, ale wprowadzenie do leczenia insuliny dało chorym na ten typ cukrzycy szansę na życie. Postęp w zakresie doskonalenia metod leczenia, jaki się dokonał w ciągu kolejnych lat, aktualnie umożliwia chorym prowadzenie w miarę normalnego życia. Już w 1976 roku jeden z amerykańskich badaczy uważał, że wynalezienie skutecznej metody wyleczenia z cukrzycy zajmie 2–3 lata. Dziś wiemy, że tak się nie stało!!!

Ostatnie lata przyniosły wiele doniesień o próbach zastosowania różnych metod zmierzających do zapobiegania zachorowaniom na cukrzycę, a także do zahamowania jej rozwoju. Niestety nie do końca wyjaśniono mechanizmy uruchamiające proces autoimmunizacji, dlatego prewencja pierwotna, która miałaby dotyczyć rozwoju cukrzycy u osób genetycznie predysponowanych, ale przed rozpoczęciem się procesu autoimmunizacji, na razie jest nierealna. Obecnie najbardziej realna jest późna prewencja wtórna u osób z zaburzeniami tolerancji glukozy lub we wczesnym okresie po ujawnieniu się cukrzycy typu 1. Podejmowane są różne próby zmierzające do zahamowania autoimmunizacyjnej destrukcji komórek β oraz do stymulacji ich odnowy. Przykładowo, takie badania aktualnie są prowadzone w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Opracowano tam metodę „autoszczepionki komórkowej z własnych limfocytów T regulatorowych”, której zadaniem jest częściowe zahamowanie procesów autoimmunizacyjnych przeciwko komórkom β u pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1. Autorzy zaproponowali udział w eksperymencie medycznym tylko dzieciom >6. roku życia w fazie prediabetes (najlepiej) oraz ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1, o ile wartość peptydu C jest nie mniejsza niż 0,9 ng/ml na czczo, a więc zachowana jest jeszcze odpowiednia liczba komórek β.

W wielu ośrodkach prowadzone są również badania nad zastosowaniem innych metod zahamowania rozwoju cukrzycy typu 1 lub rekonstrukcji zniszczonych przez procesy autoimmunizacji komórek β. Obok prób zastosowania immunomodulacji podejmowane są też próby zastosowania terapii genowej, zastosowania komórek macierzystych itp. Wszystkie te działania, obok korzystnego wpływu na opóźnienie procesów destrukcji komórek β i okresowe zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę, nie przyniosły oczekiwanego przełomu w leczeniu cukrzycy typu 1 i wymagają jeszcze dalszych badań. Na razie należy je traktować jedynie jako eksperymenty kliniczne. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Barcala Tabarrozzi A.E., Castro C.N., Dewey R.A. i wsp.: Cell-based interventions to halt autoimmunity in type 1 diabetes mellitus. Clin. Exp. Immunol., 2013; 171: 135–146
2. Cahill G.F. Jr. Diabetes mellitus – progress report. Prog. Clin. Biol Res., 1976; 10: 69–81
3. Chujo D., Foucat E., Takita M. i wsp.: Emergence of a Broad Repertoire of GAD65-specific T-cells in type 1 diabetes patients with graft dysfunction after allogeneic islet transplantation. Cell Transplant., 2012; 21: 2783–2795
4. Domínguez-Bendala J., Lanzoni G., Inverardi L., Ricordi C.: Concise review: mesenchymal stem cells for diabetes. Stem. Cells Transl. Med., 2012; 1: 59–63
5. Hjorth M., Axelsson S., Rydén A. i wsp.: GAD-alum treatment induces GAD65-specific CD4+CD25highFOXP3+ cells in type 1 diabetic patients. Clin. Immunol., 2011; 138: 117–126
6. Lernmark A., Larsson H.E.: Immune therapy in type 1 diabetes mellitus. Nat. Rev. Endocrinol., 2013; 9: 92–103 
7. Ludvigsson J.: Novel therapies in the management of type I diabetes mellitus. Panminerva Med., 2012; 54: 257–270
8. Marek-Trzonkowska N., Mysliwiec M., Dobyszuk A. i wsp.: Administration of CD4+CD25highCD127 – regulatory T cells preserves β-cell function in type 1 diabetes in children. Diabetes Care, 2012; 35: 1817–1820
9. Robertson R.P.: Update on transplanting beta cells for reversing type 1 diabetes. Endocrinol. Metab. Clin. N. Am., 2010; 39: 655–667
10. Schneider D.A., Kretowicz A.M., von Herrath M.G.: Emerging immune therapies in type 1 diabetes and pancreatic islet transplantation. Diabetes Obes. Metab., 2013; 15: 581–592
11. Robert S., Korf H., Gysemans C. i wsp.: Antigen-based vs. systemic immunomodulation in type 1 diabetes: the pros and cons. Islets., 2013; 5: 53–66
12. Weir G.C.: Islet encapsulation: advances and obstacles. Diabetologia,. 2013; 56: 1458–1461