Czy u dzieci można rozpoznać stan przedcukrzycowy?

U dzieci i młodzieży można rozpoznać stan przedcukrzycowy (prediabetes). Jest on definiowany tak jak u osób dorosłych; oznacza wystąpienie nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG – impaired fasting glucose) lub nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT – impaired glucose tolerance), lub współistnienie obu nieprawidłowości. Kryteria rozpoznania IFG i IGT znajdują się w tabeli.

Przed rozpoznaniem stanu przedcukrzycowego u dziecka należy się w pierwszej kolejności zastanowić, z jakim typem prediabetes ma się do czynienia.

W populacji pediatrycznej w Polsce najczęściej występuje cukrzyca typu 1. Z tego względu u pacjentów pediatrycznych z zaburzeniami glikemii wykonać należy oznaczenie przeciwciał typowych dla cukrzycy typu 1 (przeciwciała antyGAD oraz 1–2 przeciwciał z grupy: ICA, IAA, IA2, ZnT8). Pacjenta z prediabetes oraz potwierdzonym dodatnim mianem ww. przeciwciał klasyfikuje się do 2 stadium przedklinicznego cukrzycy typu 1. Ze względu na duże ryzyko rozwoju jawnej klinicznie cukrzycy oraz wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej dziecko i jego opiekunowie wymagają edukacji w zakresie okresowej kontroli wartości glikemii. Obecnie skuteczne zapobieganie rozwojowi cukrzycy typu 1 nie jest możliwe. Czynniki mające opóźniać progresję z fazy przedklinicznej do fazy objawowej cukrzycy typu 1 pozostają w różnych stadiach badań klinicznych.

Drugi co do częstości występowania typ cukrzycy w polskiej populacji pediatrycznej to cukrzyca monogenowa. Również w tym przypadku nie ma możliwości zapobiegania jej rozwojowi.

Cukrzyca typu 2 w polskiej populacji dzieci z cukrzycą nie jest dominująca. U dziecka z prediabetes – po wykluczeniu podłoża autoimmunologicznego i genetycznego zaburzeń glikemii – należy się skupić głównie na rozpoznaniu i leczeniu potencjalnych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy oraz jej powikłań (m.in. otyłość, siedzący tryb życia, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, obturacyjny bezdech senny).

Zmiana trybu życia (zmniejszenie kaloryczności diety, zwiększenie aktywności fizycznej) korzystnie wpływa na metabolizm i może efektywnie zapobiegać progresji stanu przedcukrzycowego do cukrzycy typu 2 u dzieci i młodzieży. Dotychczasowe (skąpe) dane nie wskazują na korzystny efekt farmakoterapii – w tym metforminą – u pacjentów pediatrycznych z prediabetes. Z tego powodu farmakoterapia w tej grupie pacjentów nie jest zalecana.

Piśmiennictwo

1. Braffett B.: Restoring Insulin Secretion – Pediatric Medication Study (V1) [Dataset]. NIDDK Central Repository (2023). https://doi.org/10.58020/ytrv-a816
2. ISPAD clinical practice consensus guidelines 2022: Management of children and adolescents with diabetes requiring surgery. DOI: 10.1111/pedi.13446
3. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr Top Diabetes 2023; 3 (1): 1–140