Jaka jest przydatność komputerowego badania osadu moczu?

W pracowni analitycznej badanie osadu moczu przeprowadza się na specjalnie przygotowanym moczu. Mocz odwirowuje się w wirówce (2000 obrotów/min przez 10 min). Mocz znad osadu (supernatant) zlewa się, pozostawiając 0,5 ml moczu, następnie dokładnie miesza i wykonuje preparat mikroskopowy. Osad moczu ogląda się przeglądowo pod mikroskopem w powiększeniu 10 × 10, a następnie 10 × 40. Badanie osadu moczu obejmuje ocenę jakościową, półilościową i ilościową wszystkich składników morfotycznych osadu, to jest nabłonków płaskich, leukocytów, erytrocytów, wałeczków oraz składników mineralnych (których obecność jest uwarunkowana odczynem moczu), a także bakterii i śluzu. Dzięki wprowadzonym ostatnio analizatorom „ręczną”, pracochłonną metodę badania zastąpiono metodą automatyczną. Przykład stanowi analizator UF-50 wykorzystujący w pracy zasadę cytofluorymetrii przepływowej. Wykazano, że wyniki badania osadu moczu przeprowadzonego za pomocą tego urządzenia są poprawne pod względem analitycznym i zadowalająco zgodne w ocenie liczby erytrocytów i leukocytów; nieco gorszą zgodność stwierdzono tylko dla elementów nabłonkowych. Nie zaobserwowano zakłócającego wpływu bakteriomoczu >5000/ml na ocenę liczby leukocytów i erytrocytów. Techniki cytometrii przepływowej nieodwirowanego, aczkolwiek wstępnie przygotowanego moczu (wybarwianie kwasów nukleinowych, naświetlanie laserem) są stosowane co najmniej od kilkunastu lat. Do analizy osadu wykorzystuje się również metody cyfrowej analizy obrazu, jednak brakuje danych na temat praktycznego znaczenia tej metody. Od wielu lat funkcjonują tzw. inteligentne mikroskopy automatyczne, które pozwalają identyfikować obrazy elementów morfotycznych osadu, jednak ich rozwój związany jest głównie z postępem cyfrowych metod analizy i identyfikacji obrazu. W przyszłości do badania moczu będą wykorzystywane w pełni automatyczne, zintegrowane stacje robocze o dużej wydajności, które pozwolą uzyskać w krótkim czasie bardzo precyzyjne wyniki oznaczeń.

Wyniki metody paskowej zastosowanej w analizatorze iQ 200, która pozwala na wykrycie pewnych upostaciowanych składników osadu, również były bardzo zbliżone do wyników badań przeprowadzonych klasyczną metodą mikroskopową. W przyszłości może się ona okazać szybkim i tanim sposobem wykrywania nieprawidłowości w drogach moczowych. (2013, 2014) 

Piśmiennictwo

1. Fenili D.: Automated systems for urinary sediment analysis. W: Fogazzi B.F., Ponticelli C., Ritz E. (red.): The urinary sediment. An integrated view. 2 wyd., Oxford University Press, 1999: 175–181
2. Gai M., Piccoli G.B., Segoloni G.P. i wsp.: Microscopic urinanalysis and automated flow cytometry in nephrology laboratory. Clin. Chem., 2003; 49: 1559–1560
3. Solnica B., Gernand W.: Automatyzacja badania osadu moczu. Nefrol. Dial. Pol., 2007; 11: 26–29
4. Van den Broek D., Keularts I.M., Wielders J.P.: Benefits of the iQ200 automated urine microscopy analyser in routine urinalysis. Clin. Chem. Lab. Med., 2008; 46 (11): 1635–1640