Jaka może być przyczyna nasilonego częstomoczu u dziecka, jeżeli wynik badania ogólnego moczu jest prawidłowy i nie stwierdza się innych objawów zakażenia układu moczowego?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jaka może być przyczyna nasilonego częstomoczu u dziecka, u którego wynik badania ogólnego moczu był prawidłowy i nie stwierdzono innych objawów zakażenia układu moczowego? Ostatnio u 2 moich pacjentów (chłopiec i dziewczynka z różnych rodzin) wystąpiły objawy częstomoczu – dzieci bardzo często (kilkakrotnie w ciągu godziny) oddają niewielką ilość moczu. Sama mikcja nie jest bolesna, nie widać zmian zapalnych w obrębie prącia ani przedsionka pochwy, nie skarżą się na pieczenie. Dzieci piją standardową ilość płynów. Oboje przechodzą wirusowe zakażenie górnych dróg oddechowych. W nocy dzieci nie budzą się, aby oddać mocz. Opisane u obojga objawy utrzymują się 1–2 tygodni. Jaka może być przyczyna tego częstomoczu? Czy można zlecić jakieś badania diagnostyczne? Jak długo mogą się utrzymywać takie objawy i jak można zmniejszyć ich nasilenie?

Odpowiedź

Częstomocz – bez nietrzymania moczu, bez cech zakażenia w drogach moczowych (zmiany w badaniu ogólnym moczu oraz dodatni posiew moczu) oraz przy prawidłowym obrazie USG jamy brzusznej – u dzieci może być wywołany nadwrażliwością pęcherza, związaną z przechłodzeniem, stresem lub współistniejącą infekcją dróg oddechowych. Zazwyczaj objawy występują w ciągu dnia, w nocy dziecko śpi normalnie, bez moczenia nocnego czy nykturii. Nie przeprowadzono dobrze zaplanowanych badań oceniających możliwości leczenia tego zaburzenia. Rodziców dziecka należy uspokoić, ponieważ choroba jest łagodna i ma charakter przemijający; objawy powinny ustąpić w ciągu od kilku do kilkunastu dni. Zgodnie z moim doświadczeniem można początkowo rozważyć podanie preparatów magnezu. U dziecka z tymi objawami trzeba ponadto wykluczyć zaparcie, a jeżeli występuje, zlecić odpowiednie leczenie. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek dodatkowych nieprawidłowości oraz przedłużania się objawów powyżej 2 tygodni należy poszerzyć diagnostykę (wykonać USG jamy brzusznej, jeżeli nie było wykonane, z oceną pęcherza przed mikcją i po mikcji oraz wypełnienia odbytnicy), powtórzyć badanie moczu i zalecić konsultację dziecka u nefrologa dziecięcego. Niektóre dzieci wymagają krótkotrwałego podawania leków przeciwcholinergicznych (leków hamujących skurcze mięśnia wypieracza pęcherza moczowego, np. oksybutynina >5. roku życia – w dawce maksymalnej 0,4 mg/kg mc./24 h).1 Leki te powinien przepisywać specjalista. Podawanie chemioterapeutyków, jak nitrofurantoina lub kotrimoksazol, jest uzasadnione tylko w przypadku podejrzenia bakteryjnego zapalenia pęcherza (na podstawie wyniku badania ogólnego i posiewu moczu).

Jeśli objawy utrzymują się powyżej 6 tygodni, może być konieczne wykonanie cystoskopii i ocena ściany pęcherza w celu wykluczenia śródmiąższowego zapalenia pęcherza. To choroba o złożonej etiologii, która częściej występuje u dorosłych i nastolatków (wtedy współistnieje bolesność w okolicy pęcherza moczowego). Do przyczyn tego zapalenia zalicza się: zaburzenia nabłonka pęcherza, w tym struktury glikozaominoglikanów, zaburzenia funkcji mastocytów oraz nadwrażliwość zakończeń nerwowych.2 (2015)

Piśmiennictwo

1. Maternik M., Krzeminska K., Zurowska A.: The management of childhood urinary incontinence. Pediatr. Nephrol. 2015; 30 (1): 41–50.
2. Yoost J.L., Hertweck S.P., Loveless M.: Diagnosis and treatment of interstitial cystitis in adolescents. J. Pediatr. Adolesc. Gynecol. 2012; 25 (3): 162–171.