Jak postępować w przypadku bezobjawowego bakteriomoczu u dzieci?

Bakteriomocz bezobjawowy występuje u około 0,5% dzieci i uznaje się go za zjawisko przejściowe, ustępujące samoistnie, niezwiązane z powstawaniem blizn w nerkach oraz niewymagające leczenia niezależnie od wieku pacjenta. Podkreśla się, że leczenie przeciwbakteryjne bezobjawowego bakteriomoczu zwiększa ryzyko kolonizacji szczepami bardziej zjadliwymi i opornymi na leki, prowadząc do powstania zakażenia objawowego z wszystkimi jego potencjalnymi powikłaniami.

Przeprowadzone metaanalizy badań dotyczących leczenia pacjentów z bakteriomoczem bezobjawowym wyraźnie wskazują na brak korzyści z takiego postępowania u dzieci. Zgodnie z wszystkimi aktualnymi wytycznymi nie należy leczyć bezobjawowego bakteriomoczu. Odradza się także wykonywanie przesiewowych badań mikrobiologicznych moczu u dzieci, które nie wykazują jawnych objawów klinicznych zakażenia układu moczowego (ZUM). Ponadto nie zaleca się wykonywania posiewu moczu u bezobjawowych dzieci przed cewnikowaniem pęcherza moczowego lub podczas utrzymywania cewnika w pęcherzu do 30 dni.

Są jednak 2 uznawane wyjątki od tej reguły – zaleca się wykonanie przesiewowego posiewu moczu, a w razie potwierdzenia bakteriomoczu bezobjawowego, leczenie przeciwbakteryjne:

• przed przezcewkowymi endoskopowymi zabiegami urologicznymi, jeśli zwiększają ryzyko uszkodzenia błony śluzowej dróg moczowych (np. ureteroskopia, chirurgia pęcherza)

• u bezobjawowych ciężarnych (w tym nastolatek).

W obydwu wymienionych grupach wykazano, że bezobjawowy bakteriomocz może doprowadzić do rozwoju ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek (OOZN) i posocznicy, a u kobiet w ciąży zwiększa ponadto ryzyko porodu przedwczesnego lub urodzenia noworodka z małą masą ciała.

Dotychczasowe zalecenia dotyczące leczenia bakteriomoczu bezobjawowego u dzieci po przeszczepieniu nerki wydają się nie mieć uzasadnienia i nie są już obecnie rekomendowane.

Szczególnie nie zaleca się leczenia nosicieli Pseudomonas aeruginosa, gdyż próby całkowitej eradykacji patogenu są nieskuteczne, a antybiotykoterapia w takich przypadkach zwiększa ryzyko selekcji szczepów lekoopornych. Nie zaleca się także leczenia bezobjawowego zakażenia o tej etiologii (znamienny bakteriomocz i leukocyturia w badaniu ogólnym moczu). Stany takie występują u wielu chorych z pęcherzem neurogennym leczonych „czystym”, przerywanym cewnikowaniem. Leczenie antybiotykiem aktywnym wobec P. aeruginosa jest wskazane jedynie w razie współistnienia objawów klinicznych ZUM (gorączka, ból okolicy lędźwiowej lub nad spojeniem łonowym). Należy je rozważyć przed planowaną instrumentalizacją dróg moczowych lub zabiegiem urologicznym.

Piśmiennictwo

1. Wasilewska A., Żurowska A., Jung A. i wsp.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego. PTNFD 2021. http://ptnfd.org/zalecenia/ (dostęp: 08.04.2022)
2. Shaikh N., Hoberman A.: Urinary tract infections in infants and children older than 1 month. UpToDate: 2022. www.uptodate.com/contents/urinary-tract-infections-in-children (dostęp: 08.04.2022)
3. Mattoo T.K., Shaikh N., Nelson C.P.: Contemporary management of urinary tract infection in children. Pediatrics, 2021; 147 (2): e2020012138
4. Koves B., Cai T., Veeratterapillay R. i wsp.: Benefits and Harms of Treatment of Asymptomatic Bacteriuria: a systemic Review and Meta-analysis by European Association of Urology Urological Infections Guidelines Panel. Eur. Urol., 2017; 72 (6): 865–868
5. Smaill F.M., Vasquez J.C.: Antibiotics for asymptomatic bacteriuria in pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev., 2015; (8): Cd000490