Jakie są aktualne wskazania do stosowania makrolidów u dzieci jako antybiotyków pierwszego wyboru?

Makrolidy stosuje się u dzieci w ramach leczenia pierwszego wyboru jedynie w ściśle określonych sytuacjach klinicznych, do których należą:

• niektóre zakażenia dróg oddechowych:
  – krztusiec (podejrzewany na podstawie objawów, takich jak przewlekły kaszel utrzymujący się przez >14 dni bez towarzyszącej gorączki, lub przesłanek epidemiologicznych, takich jak kontakt z chorym, ognisko zachorowań, brak szczepień)
  – duże prawdopodobieństwo zakażenia drobnoustrojami nietypowymi (Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae), na przykład nietypowe zapalenie płuc, ornitoza (papuzica) – klarytromycyna, erytromycyna, azytromycyna
  – zakażenia wywołane przez prątki nietypowe (Mycobacterium avium intracellulare) – azytromycyna – ciężkie pozaszpitalne zapalenia płuc – leczenie skojarzone z antybiotykiem ß-laktamowym
  – zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, gdy nie ma poprawy po zastosowaniu antybiotyku ß-laktamowego – azytromycyna, klarytromycyna
  – niektóre zakażenia dróg moczowo-płciowych: nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (zakażenia Chlamydia lub Mycoplasma genitalium)
  – azytromycyna

• niektóre zakażenia przewodu pokarmowego:
  – biegunka podróżnych (duże ryzyko zakażenia bakteryjnego, głównie szczepy enterotoksyczne E. coli [ETEC]) – azytromycyna
  – ostra biegunka wywołana przez bakterie z rodzaju Salmonella spp., Campylobacter jejuni, Shigella spp. – o ile pacjent wymaga antybiotykoterapii (wskazania do stosowania antybiotyku obejmują zwiększone ryzyko rozwoju bakteriemii, np. u niemowląt, u chorego z gorączką, wymagającego hospitalizacji, pacjenta z zaburzeniami odporności) – azytromycyna
  – cholera (w Polsce nie występuje) – azytromycyna

• zakażenia gałki ocznej i tkanek oczodołu:
  – zapalenie spojówek u noworodków, które wystąpiło między 3. a 10. dniem po urodzeniu (podejrzenie etiologii Chlamydia trachomatis) – erytromycyna p.o.
  – wtrętowe zapalenie spojówek (Chlamydia trachomatis)
  – zakażenie oczu i narządów płciowych (po rozpoczęciu życia seksualnego) – azytromycyna p.o.
  – jaglica (ciężkie zakażenie oczu Chlamydia trachomatis)
  – azytromycyna p.o.
  – choroba kociego pazura – azytromycyna
  – angiomatoza bakteryjna (zakażenie Bartonella henselae u dzieci zakażonych ludzkim wirusem niedoboru odporności [HIV]) – klarytromycyna lub azytromycyna.

Makrolidy stosuje się w razie ciężkiego uczulenia na antybiotyki ß-laktamowe.

Ze względu na zwiększającą się oporność lub niewrażliwość na makrolidy powszechnych czynników etiologicznych zakażeń u dzieci (S. pyogenes, S. pneumoniae, S. aureus, E. coli i inne pałeczki Gram-ujemne) przed zastosowaniem makrolidu należy potwierdzić lekowrażliwość drobnoustroju na podstawie antybiogramu (np. wrażliwość S. pyogenes na klarytromycynę w anginie paciorkowcowej).

Makrolidy (azytromycyna) nie są też lekami pierwszego wyboru w leczeniu boreliozy z Lyme i ich stosowanie u pacjentów, którzy mogli otrzymać preferowany lek pierwszego wyboru (amoksycylina, doksycyklina, ceftriakson – w zależności od postaci klinicznej boreliozy), jest błędem.

Podsumowując, makrolidy, z nielicznymi wyjątkami, stanowią leki drugiego wyboru u osób, u których z powodu uczulenia lub nadwrażliwości nie można zastosować leków pierwszego wyboru.

Piśmiennictwo

1. The Sanford Guide to Antimicrobial Therapy 2017
2. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. (red.): Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2016
3. KOROUN: Projekt Alexander 2009–2012. www.koroun.edu.pl/pdf/Alex2009-2012wykresy4.pdf