Jakie postępowanie należy wdrożyć w przypadku stwierdzenia pieluszkowego zapalenia skóry?

26-09-2019
lek. Katarzyna Kisiel
Oddział Dermatologii Dziecięcej, Międzyleski Szpital Specjalistyczny

W większości przypadków wystarczy zalecić prawidłową pielęgnację, czyli utrzymywanie czystej i suchej okolicy pieluszkowej, oraz stosowanie miejscowych preparatów pielęgnacyjno-leczniczych (p. Jak pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej?). Opiekunów dziecka należy natomiast koniecznie poinformować, że w celu zapobiegania powstawaniu PZS zaleca się częstą zmianę pieluszek (co 3–4 h), używanie chusteczek pielęgnacyjnych tylko w wyjątkowych sytuacjach oraz stosowanie pieluszek jednorazowych, które dzięki zawartości specjalnych żelowych wkładek o silnych właściwościach adsorbujących odciągają wilgoć, skracając czas kontaktu skóry z moczem i zmniejszając ryzyko jej mechanicznego podrażnienia. Należy również im polecić, aby w przypadku wystąpienia pierwszych objawów PZS zrezygnowali z używania bawełnianych pieluszek i ceratki (jeśli z nich korzystali) na rzecz pieluch jednorazowych. U dzieci z pierwszymi zmianami w przebiegu PZS pieluszki należy zmieniać nie rzadziej niż co 3 godziny, w tym zawsze po oddaniu moczu lub stolca, i często „wietrzyć” okolicę pieluszkową. W tym okresie najlepiej używać pieluszki o 1–2 rozmiary większe, aby nie pocierały już podrażnionej skóry.

Jeżeli objawy utrzymują się lub nasilają, należy zastosować działające przeciwzapalnie, osuszająco i osłaniająco pasty lub papki zawierające cynk i talk (preparaty gotowe powszechnie dostępne w sprzedaży lub recepturową tzw. białą papkę [Talci veneti, Zinci oxydati, Glycerini, Aqua calcis aa ad 100,0]).

W przypadku zmian sączących lub nadżerek można zastosować doraźnie (tzn. kilka aplikacji, tylko do czasu osuszenia zmian, np. 1–2 ×/24 h przez 1–2 dni) 1–2% wodny roztwór gencjany (działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwdrożdżakowo i osuszająco) lub okłady z soli fizjologicznej (gazik nasączony 0,9% roztworem NaCl przykładać na kilka minut 3–4 ×/24 h do czasu osuszenia zmian), a później na nadżerki lub owrzodzenia krem z solą srebrową sulfatiazolu (2 ×/24 h do czasu zagojenia zmian).

W ostrej, zapalnej fazie choroby niekiedy niezbędne jest stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów o słabej sile działania (np. 0,5–1,0% hydrokortyzon) do czasu uzyskania poprawy (zwykle 2 ×/24 h przez 3–5 dni). Nie zaleca się stosowania silniejszych preparatów steroidowych z uwagi na ryzyko wystąpienia miejscowych i systemowych działań niepożądanych związanych ze zwiększonym ryzykiem wchłaniania (cienka i uszkodzona skóra oraz okluzyjne działanie pieluszki).

W przypadku towarzyszących nadkażeń należy zastosować odpowiednie miejscowe preparaty przeciwdrożdżakowe (np. klotrimazol, mikonazol), przeciwbakteryjne (np. mupirocyna lub kwas fusydowy) lub tzw. preparaty łączone o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym (np. preparat zawierający hydrokortyzon + neomycynę + natamycynę w formie maści lub kremu 2 ×/24 h przez 3–5 dni lub w przypadku zmian sączących początkowo [1–2 dni] preparat w aerozolu zawierający deksametazon i neomycynę). W przypadku częstych nawrotów PZS lub nieskuteczności leczenia miejscowego należy wraz z opiekunami jeszcze raz dokładnie przeanalizować czynniki sprzyjające występowaniu zmian oraz zapytać, w jaki sposób pielęgnują skórę niemowlęcia (mycie okolicy pieluszkowej, stosowane preparaty, w tym tzw. ekologiczne, korzystanie z tzw. metod domowych, naturalnych [np. zioła]). Jeśli zmianom drożdżakowym w okolicy pieluszkowej towarzyszą zmiany w jamie ustnej (pleśniawki), należy zastosować nystatynę doustnie, a w przypadku nasilonych zmian drożdżakowych nieulegających poprawie lub nasilających się mimo leczenia miejscowego – flukonazol doustnie.

Piśmiennictwo

  1. Bolognia J.L., Jorizzo J.L., Schaffer J.V.: Other eczematous eruptions. (W:) Dermatology. 3rd ed. Saunders, 2012: 229–230
  2. Kisiel K., Dzilińska K.: Pielęgnacja skóry noworodka i małego dziecka. Stand. Med. Ped., 2014; 11: 659–668
  3. Paller A.S., Mancini A.J.: Cutaneous disorders of the newborn. (W:) Hurwitz clinical pediatric dermatology a textbook of skin disorders of childhood and adolescence. 5th ed. 2016: 21–24
  4. Rosińska-Borkowska D.: Zasady nowoczesnej pielęgnacji skóry niemowląt i małych dzieci. Pieluszkowe zapalenie skóry. IV Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Sekcji Dermatologii Dziecięcej PTD, Jastrzębia Góra, 16–18 czerwca 2011
  5. Kisiel K. komentarz do art.: Cohen B.: Diagnostyka różnicowa pieluszkowego zapalenia skóry. Med. Prakt. Pediatr., 2017; 4: 45–55

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej