Jaka jest graniczna wielkość miedniczek nerkowych w zależności od wieku dziecka? Kiedy ich izolowane poszerzenie powinno budzić niepokój (począwszy od badania prenatalnego)? Jaka jest dopuszczalna asymetria między nimi? Kiedy po stwierdzeniu poszerzenia miedniczek należy wykonać kontrolne USG?

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego USG płodu wykonuje się obligatoryjnie 3-krotnie w ściśle określonych terminach. Badanie wykonane między 11. a 14. tygodniem ciąży pozwala ocenić obecność pęcherza moczowego oraz wykryć niektóre zaburzenia (np. zastawki cewki tylnej). Między 18. a 22. tygodniem ciąży jest optymalny czas na ocenę budowy układu moczowego z uwidocznieniem pęcherza moczowego, nerek, układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) oraz wykrycie potencjalnych nieprawidłowości, takich jak poszerzenie UKM, agenezja układu moczowego, wynicowanie pęcherza moczowego, uropatie zaporowe, zmiany torbielowate nerek i małowodzie. Natomiast w 30.–34. tygodniu ciąży na podstawie USG ocenia się budowę układu moczowego, a także monitoruje się wcześniej opisane nieprawidłowości.

Poniżej wymieniono zalecenia PTNFD dotyczące poszerzenia miedniczek nerkowych.

• <24. tygodnia ciąży – wymiar przednio-tylny miedniczki nerkowej (anterior-posterior renal pelvis diameter – APRPD) powinien wynosić <5 mm. Większa wartość wskazuje na konieczność kontrolnej oceny układu moczowego płodu po ukończeniu 28. tygodnia ciąży.

• >28. tygodnia ciąży – APRPD powinien wynosić <8 mm. Większa wartość wskazuje na konieczność kontrolnej oceny układu moczowego u noworodka w 3.–5. dobie życia oraz w 4.–6. tygodniu życia.

• Jeżeli na jakimkolwiek etapie trwania ciąży APRDP wynosi >10 mm lub poszerzenie kielichów wynosi >4 mm ze współistniejącym APRPD >5 mm, konieczne jest badanie kontrolne układu moczowego u noworodka w 1.–5. dobie życia oraz w 2.–4. tygodniu życia, a także poszerzenie postnatalnej diagnostyki nefrologiczno-urologicznej.

Zgodnie z zaleceniami PTNFD, poszerzenie miedniczek nerkowych (jednostronnie lub obustronnie) w badaniu prenatalnym na jakimkolwiek etapie ciąży stanowi wskazanie do kontrolnego USG w 3.–7. dobie życia dziecka.

• Jeżeli w 3.–7. dobie życia APRPD wynosi ≥20 mm, a dodatkowo stwierdzono ścieńczenie miąższu nerki, wskazana jest pilna konsultacja urologiczna.

• Jeżeli w 3.–7. dobie życia APRPD wynosi >5 mm, należy wykonać USG w 4.–6. tygodniu życia. Jeżeli wówczas APRPD wynosi <10 mm, to należy jedynie monitorować dziecko (USG), natomiast dzieci z APRPD ≥10 mm wymagają konsultacji nefrologa i/lub urologa dziecięcego.

Podsumowując, za istotne poszerzenie UKM wymagające monitorowania uznaje się wymiar APRDP >5 mm w 3.–7. dobie życia i ≥10 mm w 4.–6. tygodniu życia i/lub później.

Piśmiennictwo

1. Żurowska A., Kaczmarek P., Czarniak P. i wsp.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) z 2009 roku dotyczące postępowania z noworodkiem i niemowlęciem z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego. 2009
2. Nguyen H.T., Benson C.B., Bromley B. i wsp.: Multidisciplinary consensus on the classification of prenatal and postnatal urinary tract dilation (UTD classification system). J. Pediatr. Urol., 2014; 10: 982–999