Duże lub olbrzymie wrodzone znamiona barwnikowe (WZB [ryc. 1]) są czynnikiem ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego. Znamiona duże, to te o średnicy >20 cm, a terminem „znamiona kąpielowe” określa się te z nich, które zajmują znaczną powierzchnię pleców i pośladków. Skumulowane ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego w ciągu życia wynosi w tej grupie 2–5%, z czego 50% rozwija się przed ukończeniem 5. roku życia. Dodatkowymi czynnikami ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego w obrębie WZB są:
lokalizacja na tylnej powierzchni ciała w linii pośrodkowej,
liczne znamiona satelitarne.
Ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego w obrębie znamion małych (śr. <1,5 cm) i średnich (śr. 1,5–20 cm [ryc. 2 i ryc. 3]) wynosi około 1% i dotyczy zwykle osób po okresie dojrzewania płciowego.
Dzięki dokładnemu poznaniu biologii dużych i olbrzymich WZB wiadomo, że są one tylko miejscowym objawem nieprawidłowego układu barwnikowego całej skóry dziecka, a dążenie do ich radykalnego usunięcia za wszelką cenę jest obecnie nieuzasadnione, gdyż po zabiegu ryzyko czerniaka nadal pozostaje zwiększone. Oczywiście każdy pacjent z takimi znamionami wymaga stałego monitorowania i badań kontrolnych pod kątem rozwoju objawów alarmowych (p. niżej) co 6–12 miesięcy.
Ten rodzaj znamion zajmuje znacznie głębsze warstwy skóry niż typowe nabyte znamiona barwnikowe (NZB), dlatego w początkowej fazie rozwoju czerniak złośliwy może być niewidoczny na powierzchni znamienia. Z tego powodu ocena dermatoskopowa znamion dużych i olbrzymich nie odgrywa tak istotnej roli, jak w przypadku mniejszych WZB i NZB. W przypadku takich zmian konieczne jest regularne badanie makroskopowe i palpacyjne. W celu oceny zachodzących zmian pomocne jest także porównywanie zdjęć wykonanych w trakcie wcześniejszych wizyt z aktualnym wyglądem znamienia. Pojawienie się objawów alarmowych – widocznej makroskopowo zmiany guzowatej, nierówności lub zmiany powierzchni znamienia, której wcześniej nie obserwowano – jest bezwzględnym wskazaniem do specjalistycznej konsultacji oraz ewentualnego wycięcia zmiany i badania histologicznego.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej