Odpowiedź
prof. dr hab. n. med. Maciej Bagłaj
Chirurgia i Dermatologia Estetyczna Dzieci i Dorosłych CHIDE we Wrocławiu
Ryc. 1. Znamię wrodzone olbrzymie
Duże lub olbrzymie wrodzone znamiona barwnikowe (WZB [ryc. 1]) są czynnikiem ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego. Znamiona duże, to te o średnicy >20 cm, a terminem „znamiona kąpielowe” określa się te z nich, które zajmują znaczną powierzchnię pleców i pośladków. Skumulowane ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego w ciągu życia wynosi w tej grupie 2–5%, z czego 50% rozwija się przed ukończeniem 5. roku życia. Dodatkowymi czynnikami ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego w obrębie WZB są:
- lokalizacja na tylnej powierzchni ciała w linii pośrodkowej,
- liczne znamiona satelitarne.
Ryc. 2. Znamię wrodzone średniej wielkości
Ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego w obrębie znamion małych (śr. <1,5 cm) i średnich (śr. 1,5–20 cm [ryc. 2 i 3]) wynosi około 1% i dotyczy zwykle osób po okresie dojrzewania płciowego.
Dzięki dokładnemu poznaniu biologii dużych i olbrzymich WZB wiadomo, że są one tylko miejscowym objawem nieprawidłowego układu barwnikowego całej skóry dziecka, a dążenie do ich radykalnego usunięcia za wszelką cenę jest obecnie nieuzasadnione, gdyż po zabiegu ryzyko czerniaka nadal pozostaje zwiększone. Oczywiście każdy pacjent z takimi znamionami wymaga stałego monitorowania i badań kontrolnych pod kątem rozwoju objawów alarmowych (p. niżej) co 6–12 miesięcy.
Ryc. 3. Znamię wrodzone małe
Ten rodzaj znamion zajmuje znacznie głębsze warstwy skóry niż typowe nabyte znamiona barwnikowe (NZB), dlatego w początkowej fazie rozwoju czerniak złośliwy może być niewidoczny na powierzchni znamienia. Z tego powodu ocena dermatoskopowa znamion dużych i olbrzymich nie odgrywa tak istotnej roli, jak w przypadku mniejszych WZB i NZB. W przypadku takich zmian konieczne jest regularne badanie makroskopowe i palpacyjne. W celu oceny zachodzących zmian pomocne jest także porównywanie zdjęć wykonanych w trakcie wcześniejszych wizyt z aktualnym wyglądem znamienia. Pojawienie się objawów alarmowych – widocznej makroskopowo zmiany guzowatej, nierówności lub zmiany powierzchni znamienia, której wcześniej nie obserwowano – jest bezwzględnym wskazaniem do specjalistycznej konsultacji oraz ewentualnego wycięcia zmiany i badania histologicznego.
