Kroki na drodze informatyzacji

Szeroko omawianym i budzącym wielkie nadzieje przedsięwzięciem CSIOZ – jednostki podległej bezpośrednio ministrowi właściwemu do spraw zdrowia – są projekty informatyczne, porządkujące przepływ informacji w ochronie zdrowia.
O szczegółach aktualnie realizowanych projektów CSIOZ można się dowiedzieć podczas bieżącej kampanii informacyjno-promocyjnej. Więcej na stronie www.csioz.gov.pl.

Obecnie trwają prace nad głównym projektem CSIOZ – Elektroniczną Platformą Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1), który umożliwi prostą wymianę danych między wszystkimi podmiotami w zakresie ochrony zdrowia. Platforma ta powstaje między innymi z konieczności przystosowania funkcjonującego w naszym kraju systemu informacyjnego w sektorze ochrony zdrowia do wymogów stawianych krajom członkowskim Unii Europejskiej w ramach budowy europejskiego społeczeństwa informacyjnego. Równolegle realizowany jest też kolejny projekt CSIOZ – P4 (Dziedzinowe systemy teleinformatyczne systemu informacji w ochronie zdrowia) – mający usprawnić procesy biznesowe związane m.in. z dostępem do informacji o zapobieganiu skutkom niepożądanych zdarzeń wpływających na zdrowie i życie ludzi, dostępem do danych statystycznych, o których mowa w Programie Badań Statystycznych Statystyki Publicznej, jak również dostępem do informacji o zasobach ochrony zdrowia i obrocie produktami leczniczymi.
Aby można było w pełni korzystać z wprowadzanych stopniowo nowoczesnych rozwiązań, prowadzone są prace legislacyjne dostosowujące przepisy do nowej sytuacji.
Projekty współfinansowane są z funduszy unijnych.

Niebawem rozpocznie się proces przyłączania podmiotów medycznych do Systemu Informacji Medycznej (SIM), który zgodnie z ustawą z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia „jest systemem teleinformatycznym służącym przetwarzaniu danych dotyczących udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeń opieki zdrowotnej udostępnianych przez systemy teleinformatyczne usługodawców”.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą Projekt P1 umożliwi m.in.: „dostęp usługobiorców do informacji o udzielonych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej zgromadzonych w SIM oraz raportów z udostępnienia danych ich dotyczących; przekazywanie przez usługodawców do SIM informacji o udzielonych, udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej; wymianę pomiędzy usługodawcami danych zawartych w elektronicznej dokumentacji medycznej, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ciągłości leczenia; wymianę dokumentów elektronicznych pomiędzy usługodawcami w celu prowadzenia diagnostyki, zapewnienia ciągłości leczenia oraz zaopatrzenia usługobiorców w produkty lecznicze i wyroby medyczne”.

Wkrótce uruchomienie IKP

W wyniku realizacji Projektu P1 powstanie platforma, która pozwoli na funkcjonowanie szeregu e-usług. Wkrótce w ramach P1 zostanie uruchomiona bezpłatna aplikacja – Internetowe Konto Pacjenta (IKP) umożliwiające użytkownikowi:

• dostęp do swojej dokumentacji medycznej – wgląd w historię leczenia i informacje z nią związane
• zarządzanie uprawnieniami – kontrolę nad dostępem do swoich danych medycznych
• dostęp do wystawionych przez lekarza e-recept, e-skierowań, e-zleceń
• przekierowanie z każdej e-recepty do informacji, takich jak stopień realizacji, dopłata, dawka leku zapisanego na recepcie, wgląd w zamienniki leków
• dostęp do katalogu usługodawców
• zarządzanie kalendarzem
• ustawienie powiadomień o ważnych wydarzeniach medycznych, jak np. zaplanowana wizyta lekarska przez SMS lub e-mail
• dostęp do Zintegrowanego Konta Pacjenta (ZIP) – istniejącego od 2 lat rozwiązania NFZ, które gromadzi informacje dotyczące świadczeń rozliczanych jedynie ze środków publicznych od 2008 r. (Od niedawna ZIP może informować pacjenta o zmianie statusu jego ubezpieczenia).

Na podstawie danych NFZ w IKP znajdą się informacje dotyczące średniego czasu oczekiwania na świadczone usługi zdrowotne oferowane przez usługodawców w zakresie potrzeb poszczególnych pacjentów. Przewiduje się również możliwość otrzymania informacji o dostępności wybranego świadczenia.

Uprawnienia dostępu do danych pacjenta

Pacjent osobiście zdecyduje o zakresie udostępnianych informacji na swój temat i osobach uprawnionych do wglądu w dokumentację, co będą regulowały przepisy przewidziane w projekcie zmian do ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw.
W przypadku gdy pacjentem będzie osoba nieprzytomna, ale posiadająca dokument tożsamości, ratownicy medyczni i pracownicy SOR uzyskają dostęp, bez upoważnienia, do danych krytycznych potrzebnych do ratowania jej życia, np. grupa krwi, uczulenia.
Jeśli ustalenie tożsamości pacjenta będzie niemożliwe, czynności ratowników i pracowników SOR będą podobne jak obecnie.
Istotne jest to, jak zaznacza CSIOZ, że IKP umożliwi pacjentowi udzielenie zgody na dostęp do swoich danych medycznych „z góry” dla określonego pracownika medycznego, usługodawcy, zgody ogólnej.

Jak założyć IKP

Osoby, które dysponują elektronicznym podpisem lub bezpłatnym profilem zaufanym ePUAP, uzyskają login i hasło do swojego Internetowego Konta Pacjenta przez Internet (formularz rejestracyjny zostanie udostępniony na stronie internetowej www.ezdrowie.gov.pl). Pozostałe osoby będą mogły złożyć (również on-line) wniosek dostępny na stronie i w specjalnie wyznaczonych punktach odebrać login oraz hasło, pod warunkiem potwierdzenia osobiście tożsamości poprzez okazanie odpowiedniego dokumentu.

Obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej

Kolejną istotną zmianą zapowiadaną od dłuższego czasu w kontekście informatyzacji ochrony zdrowia i P1 ma być wprowadzenie w placówkach medycznych elektronicznej dokumentacji zamiast papierowej. Zgodnie z nowelizacją ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia z dnia 26 czerwca 2015 r. do końca lipca 2017 r. przedłużono okres przejściowy, w którym dokumentacja medyczna może być prowadzona w postaci papierowej lub elektronicznej. Od 1 sierpnia 2017 r. placówki medyczne będą miały obowiązek prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej, choć projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw przewiduje odstępstwa od tej zasady.
Docelowo wszystkie dokumenty, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, mają mieć postać elektroniczną.

Terminy uruchomienia kolejnych e-usług

1 sierpnia 2016 r. – e-recepty (usługa zostanie udostępniona już w październiku 2015 r.), elektroniczne recepty pro familia i pro auctore od 1 styczna 2026 r., zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw

Po wprowadzeniu e-recept pacjent jeszcze w gabinecie otrzyma SMS z kodem recepty wystawionej przez lekarza. W aptece na podstawie kodu oraz numeru PESEL farmaceucie wyświetli się właściwa recepta do realizacji. Druga opcja to przesłanie pacjentowi przez lekarza recepty pocztą elektroniczną. Po okazaniu na smartfonie recepty i odczytaniu przez farmaceutę jej kodu pacjent będzie mógł zrealizować receptę w całości lub etapami.

1 marca 2017 r. – e-skierowania, e-zlecenia. Wyżej wymieniony projekt ustawy reguluje zasady ich funkcjonowania.

Po 1 marca 2017 r. pacjent otrzyma informację o skierowaniu drogą elektroniczną lub w wiadomości SMS. Będzie mógł zapisać się na wizytę tylko w jednej placówce medycznej, udostępniając kod dostępu do skierowania i numer PESEL. Wpisanie się pacjenta na listę oczekujących zablokuje dalsze wykorzystanie dokumentu, ponieważ zmieni się jego status w P1 na „przyjęte do realizacji”. Uniemożliwi to zajmowanie miejsca w kolejkach kilku placówek medycznych w ramach tego samego skierowania. E-skierowanie zniesie konieczność dostarczenia dokumentu w wersji papierowej do placówki medycznej, w której ma być realizowane.
Po 1 marca 2017 r. realizacja e-zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne z punktu widzenia pacjenta będzie przebiegała podobnie jak w przypadku e-recepty i nie będzie wymagała wizyty w NFZ w celu potwierdzenia uprawnień do refundacji.

Co ważne, nadal będzie możliwość wystawienia dokumentu umożliwiającego realizację recepty lub zlecenia w formie papierowej osobom niekorzystającym z telefonów komórkowych i Internetu.

2017 r. – e-zwolnienia (ZUS-ZLA)

W czerwcu br. Senat zatwierdził ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw.
Zgodnie z ustawą lekarz uzyska bezpłatny dostęp do danych niezbędnych do wystawienia e-zwolnienia na założonym przez siebie profilu informacyjnym w systemie udostępnionym przez ZUS. E-zwolnienie zostanie przesłane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, który przekaże dokument na profil informacyjny płatnika składek. Zwolnienia lekarskie w postaci papierowej będą mogły funkcjonować do końca 2017 r.

Elektroniczne karty KUZ, KSM, KSA

Cyfryzacja sektora zdrowia przewiduje kolejne udogodnienia dla pacjentów i pracowników medycznych, które mają zostać wprowadzone przez NFZ. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw doprecyzowuje wiele kwestii związanych z informatyzacją i cyfryzacją, w tym również kwestię wyposażenia pacjentów w bezpłatne elektroniczne karty ubezpieczenia zdrowotnego (KUZ), które będą mogły za zgodą pacjenta zawierać podstawowe dane o stanie jego zdrowia. Karty mają potwierdzać prawo do świadczeń i pełnić funkcję Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego.
Pracownicy ochrony zdrowia w myśl projektu otrzymają karty specjalisty medycznego (KSM) i administracyjnego (KSA). Zgodnie z założeniem KSM ma potwierdzać prawo wykonywania zawodu. Obie karty mają poświadczać udział właściciela karty w procesie udzielania świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych, uwierzytelniać i identyfikować posiadacza karty oraz umożliwić uzyskanie danych potwierdzających prawo do świadczeń danego pacjenta. KSM będzie mogła pełnić również rolę KSA. Szczegóły funkcjonowania kart i zakres danych dostępnych na karcie KUZ będą regulowały odpowiednie przepisy.

Korzystano z informacji: CSIOZ, NFZ
Podstawy prawne:
Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia z dnia 28.04.2011 r. z późn. zmianami
Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw z dnia 15.05.2015 r. przekazana do podpisu Prezydentowi dnia 16.06.2015 r.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw