Czy u każdego dziecka z niedoborem wzrostu należy oceniać wiek kostny?

Określenie wieku kostnego to proste, nieobciążające i bardzo przydatne badanie w diagnostyce niskorosłości. W tym celu wykonuje się RTG nadgarstka i ręki niedominującej. Zdjęcie powinna ocenić osoba doświadczona, gdyż jądra kostnienia w nadgarstku mogą pojawiać się niesynchronicznie i trudno je dopasować do odpowiedniego schematu. W ocenie należy się wówczas kierować jądrami kostnienia kości długich ręki i wiek kostny określać w przybliżeniu.

Fizjologicznie wiek kostny u dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym może być opóźniony lub przyspieszony o około 12 miesięcy. Przyspieszony lub zgodny z kalendarzowym wiek kostny w połączeniu z niskorosłością może niestety oznaczać gorsze rokowanie co do wzrostu ostatecznego.

Wiek kostny opóźniony o około 2–3 lat często wskazuje na rodzinnie uwarunkowany wariant niskorosłości połączony z opóźnionym dojrzewaniem, co może poprawiać rokowanie dotyczące wzrostu ostatecznego. Większe opóźnienie wymaga zawsze dalszej diagnostyki w kierunku niedoczynności tarczycy (p. pyt. Czy zaburzenia funkcji tarczycy wpływają na wiek kostny?), czyli oznaczenia stężenia TSH i hormonów tarczycy.

Wiek kostny zgodny z wiekiem metrykalnym u chłopca w wieku 16–17 lat lub u dziewczynki w wieku 15–16 lat wskazuje zwykle na zakończony proces wzrastania. W tej sytuacji dalsza diagnostyka ukierunkowana na poprawę wzrostu ostatecznego nie jest uzasadniona.

W niektórych przypadkach zdjęcie RTG oceniające wiek kostny pozwala uzyskać dodatkowe informacje. U dziewczynki z zespołem Turnera wiek kostny jest zwykle zgodny z kalendarzowym, a ponadto często obserwuje się skrócenie IV kości śródręcza lub deformację kości promieniowej (tzw. objaw Madelunga). Zaburzenia kostnienia chrząstki przynasadowej wskazują z kolei na schorzenia o typie chondrodystrofii lub chondrodysplazji.

Określenie wieku kostnego przez lekarza POZ ułatwia podjęcie decyzji, czy dziecko wymaga wyłącznie obserwacji tempa wzrastania i progresji dojrzewania, czy konsultacja endokrynologiczna jest już konieczna.

Sprawdź również:

• Kiedy zlecać ocenę wieku kostnego?

• Jaka jest przydatność oceny wieku kostnego w diagnostyce zaburzenia wzrastania i dojrzewania płciowego?

Piśmiennictwo

1. Thodberg, H.H., van Rijn, R.R., Jenni, O.G. i wsp.: Automated determination of bone age from hand X-rays at the end of puberty and its applicability for age estimation. Int. J. Legal. Med., 2016. doi:10.1007/s00414-016-1471-8
2. Kozin S.H., Zlotolow D.A.: Madelung deformity – Review. J. Hand. Surg. Am., 2015; 40: 2090