×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zakażenia pałeczką ropy błękitnej

dr n. med. Magdalena Rogalska

Czym jest zakażenie pałeczką ropy błękitnej?

Pałeczka ropy błękitnej (łac. Pseudomonas aeruginosa) jest bardzo ważnym czynnikiem etiologicznym zakażeń, niekiedy śmiertelnych. Jest to bakteria, którą najczęściej stwierdza się u pacjentów, którzy przebywali w szpitalu dłużej niż tydzień, a co za tym idzie częsty czynnik etiologiczny zakażeń szpitalnych. Pałeczka ropy błękitnej jest wszechobecna w środowisku: występuje w wodzie, glebie, przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Należy do drobnoustrojów oportunistycznych, co oznacza, że wywołuje chorobę jedynie w sprzyjających warunkach związanych z osłabieniem odporności, rzadko u zdrowych osób. Bakteria ma minimalne wymagania co do substancji odżywczych i szeroką tolerancję warunków środowiska, w jakim się znajduje, produkuje również enzymy trawiące białka, co ułatwia jej wnikanie w głąb tkanek.

Patogeneza zakażenia obejmuje 3 etapy:

  1. przytwierdzenie bakterii do komórek i kolonizacja;
  2. miejscowe zakażenie;
  3. rozsiew drogą krwi.

Szczególne znaczenie ma kolonizacja dróg oddechowych u chorych na mukowiscydozę oraz osób poddawanych sztucznej wentylacji za pomocą respiratora. Zakażenie może dotyczyć każdego narządu.

Jak często występuje zakażenie pałeczką ropy błękitnej?

W Stanach Zjednoczonych Pseudomonas aeruginosa jest czwartym najczęściej izolowanym patogenem odpowiadającym za zakażenia szpitalne i przyczyną około 10% wszystkich zakażeń szpitalnych.

Jak się objawia zakażenie pałeczką ropy błękitnej?

  • Zakażenie układu oddechowego: zapalenie płuc rozwijające się głównie u osób leczonych immunosupresyjnie i z przewlekłymi chorobami płuc. Szczególnie narażone są osoby przebywające na oddziałach intensywnej terapii. Objawami są m.in. gorączka, dreszcze, ciężka duszność, kaszel, splątanie. W badaniu przedmiotowym, m.in. rzężenia nad polami płucnymi oraz sinica. Przewlekłe zakażenie dolnych dróg oddechowych jest szczególnie częste u chorych na mukowiscydozę. Towarzyszą mu przewlekły kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny, niechęć do jedzenia, utrata masy ciała oraz słyszalne świsty w klatce piersiowej.
  • Zapalenie wsierdzia występuje zwłaszcza u osób stosujących narkotyki dożylne oraz u chorych z wszczepioną sztuczną zastawką w sercu. Objawy są niespecyficzne: gorączka, ogólne osłabienie. W badaniu przedmiotowym można stwierdzić szmer nad sercem w trakcie osłuchiwania, tzw. plamki Rotha, czyli wybroczyny na siatkówce, małe niebolesne rumieniowe zmiany na dłoniach i stopach – objaw Janeway, bolesne czerwonawe guzki na palcach – tzw. guzki Oslera, wybroczyny podpaznokciowe.
  • Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego przebiega zwykle jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub jako ropień mózgu. Najczęściej zakażenie dociera przez ciągłość z ucha, kości, zatok obocznych nosa. Objawy to: gorączka, ból głowy, splątanie.
  • Zakażenie ucha zewnętrznego spowodowane przez Pseudomonas aeruginosa (tzw. ucho pływaka) z towarzyszącym ostrym bólem, świądem i wydzieliną ropną z przewodu słuchowego zewnętrznego. U chorych z cukrzycą może rozwinąć się tzw. złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego, niereagujące na antybiotykoterapię, objawiające się dodatkowo: obrzękiem i tkliwością tkanek miękkich wokół ucha, powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych. Gorączka występuje rzadko, czasem dołącza się porażenie nerwu twarzowego manifestujące się: opadaniem kącika ust, niedomykaniem oka, niemożnością mrugania, gwizdania, marszczenia czoła czy szczerzenia zębów. Bakteria jest również częstym czynnikiem etiologicznym przewlekłego zapalenia ucha środkowego.
  • Zakażenia w obrębie gałki ocznej występują często po urazach, u osób noszących soczewki kontaktowe, w stanach niedoboru odporności, np. AIDS. Typowo występujące objawy to: ból, zaczerwienienie, obrzęk powiek, ropna wydzielina i upośledzenie widzenia.
  • Zakażenia kości i stawów najczęściej dotyczą kręgosłupa, miednicy oraz stawu mostkowo-obojczykowego. Do zakażenia może dochodzić przez krew, np. u osób stosujących narkotyki dożylne, w wyniku urazów, przez ciągłość z tkanek miękkich. Pseudomonas aeruginosa jest typowym czynnikiem etiologicznym ran kłutych stopy. Zakażeniom stawów towarzyszą obrzęk i ból oraz ciągła gorączka.
  • Zakażenie przewodu pokarmowego spowodowane pałeczką ropy błękitnej (tzw. gorączka Shanghai) z towarzyszącą biegunką, bólem głowy i gorączką prowadzi do skrajnego wyniszczenia.
  • Zakażenia układu moczowego to zwykle zakażenia szpitalne związane z cewnikowaniem i zabiegami na drogach moczowych.
  • Zakażenia skóry. Pseudomonas aeruginosa szczególnie łatwo namnaża się w środowisku wilgotnym. „Zespół zielonych paznokci” jest zakażeniem okołopaznokciowym, spotykanym u osób, które często mają wilgotne ręce, np. z racji wykonywanej pracy. W przypadku zakażonych ran obserwuje się charakterystyczną niebieskozieloną wydzielinę o słodkawym zapachu. Pałeczka ropy błękitnej jest również częstym czynnikiem etiologicznym zakażeń ran pooparzeniowych, jak również zapalenia mieszków włosowych u osób korzystających z basenów oraz jacuzzi.
  • Bakteriemia, czyli obecność Pseudomonas aeruginosa we krwi, przebiega z pojawieniem się charakterystycznych zmian skórnych, początkowo w formie grudek, a następnie pęcherzy z treścią krwotoczną, które pękają, tworząc owrzodzenie z czarnym strupem i rumieniową obwódką określanych jako ecthyma gangrenosum.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

W przypadku wystąpienia opisanych objawów, zwłaszcza u chorego z upośledzeniem odporności, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

Rozpoznanie zakażenia ustala się na podstawie posiewu mikrobiologicznego. Ponad połowa szczepów Pseudomonas aeruginosa produkuje niebieskozielony pigment – piocyjaninę – stąd nazwa bakterii – pałeczka ropy błękitnej. Kolonie bakterii wydzielają również charakterystyczny słodkawy zapach – jaśminu lub kredek świecowych. Niemniej dopiero wynik badania mikrobiologicznego pozwala na potwierdzenie diagnozy.

Jakie są metody leczenia zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

W leczeniu zakażenia pałeczką ropy błękitnej stosuje się antybiotykoterapię skojarzoną – zwykle dwa antybiotyki. Leki te stosuje się na podstawie antybiogramu oceniającego wrażliwość zakażającego szczepu na leki przeciwbakteryjne. Dużym problemem w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterię jest jej oporność na wiele ze stosowanych antybiotyków. W zależności od rodzaju zakażenia może być konieczne leczenie chirurgiczne.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

Możliwe jest całkowite wyleczenie zakażenia, jednak niekiedy, zwłaszcza przy współistnieniu ciężkich chorób przewlekłych, może ono prowadzić do zgonu. Największą śmiertelnością obarczone są zakażenia ran oparzeniowych, posocznica i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

Dalsze postępowanie z chorym uzależnione jest od rodzaju zakażenia. W niektórych przypadkach, np. po zakażeniu ośrodkowego układu nerwowego, konieczna jest obserwacja w celu wykrycia ewentualnych ubytków neurologicznych.

Co robić, aby uniknąć zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

Jest dostępna szczepionka przeciwko zakażeniu pałeczką ropy błękitnej. Wskazaniem do jej stosowania są stany zagrożenia zakażeniem i posocznicą wywołaną przez Pseudomonas aeruginosa, zwłaszcza u osób z rozległymi oparzeniami. Może być stosowana profilaktycznie w celu uzyskania odporności i leczniczo u osób zakażonych, aby uzyskać poprawę odporności swoistej i zmniejszenie ryzyka bakteriemii.

28.06.2021
Zobacz także
  • Sepsa i wstrząs septyczny
  • Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
  • Zakażenia ucha zewnętrznego
  • Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie
  • Zapalenie pęcherza i inne zakażenia układu moczowego
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zakażenia Haemophilus influenzae
  • Róża
  • Mykoplazmozy
  • Ropień mózgu
  • Gorączka plamista śródziemnomorska (guzkowa, marsylska)
  • Błonica
  • Bruceloza
  • Nokardioza
  • Zakażenia wywołane przez Clostridium perfringens
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta