×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Leptospiroza

dr n. med. Anna Parfieniuk-Kowerda
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Co to jest leptospiroza i jakie są jej przyczyny?

Leptospiroza jest bakteryjną chorobą zakaźną wywołaną przez krętki z rodzaju Leptospira występujące na całym świecie z wyjątkiem strefy polarnej. Jest to bardzo często występująca choroba odzwierzęca. Rezerwuarem bakterii są różne zwierzęta, zarówno ssaki, ptaki, jak i gady i płazy.

Do zakażenia człowieka dochodzi w sposób przypadkowy przez błony śluzowe lub uszkodzoną skórę narażoną na kontakt z płynami ustrojowymi zwierzęcia z ostrą leptospirozą lub poprzez ekspozycję na wodę (słodkowodny rezerwuar) lub glebę zanieczyszczoną moczem zakażonych przewlekle zwierząt. Do zakażenia może też dojść w wyniku pogryzienia przez zwierzęta, drogą inhalacyjną oraz przezłożyskowo w trakcie ciąży. Zachorowania na leptospirozę mają najczęściej związek z wykonywanym zawodem, pracą w rolnictwie, weterynarii, rybactwie i rybołówstwie, uboju zwierząt, robotach melioracyjnych, górnictwie, a także służbą zawodową w wojsku. Złe warunki sanitarno-higieniczne i niski status socjoekonomiczny również się wiąże ze zwiększonym ryzykiem narażenia na krętki Leptospira. Po przedostaniu się do organizmu krętki rozsiewają się drogą krwi (okres gorączki), a następnie przechodzą do narządów, zwłaszcza wątroby i nerek. Choroba może mieć przebieg łagodny - bezżółtaczkowy lub ciężki - żółtaczkowy z niewydolnością wielonarządową (choroba Weila).

Jak często występuje leptospiroza?

Leptospiroza występuje na całym świecie. Zakażenia są szczególnie rozpowszechnione w krajach strefy tropikalnej i subtropikalnej, zwłaszcza w porze deszczowej. Naukowcy szacują, że częstość występowania leptospirozy u ludzi będzie się zwiększać w związku ze zmianami klimatycznymi. Zachorowania na leptospirozę dotyczą najczęściej ekspozycji zawodowej. Jednak coraz częściej leptospiroza jest wynikiem narażenia na krętki podczas czynności rekreacyjnych, jak np. wyprawy trekkingowe, zwłaszcza w klimacie tropikalnym, uprawianie sportów wodnych bądź w wyniku powodzi.

Handel zwierzętami egzotycznymi również zwiększa ryzyko transmisji leptospirozy w krajach strefy umiarkowanej. W krajach tropikalnych oszacowano, że 80% populacji miało kontakt z krętkami Leptospira. W krajach strefy umiarkowanej zachorowania na leptospirozę występują późnym latem i wczesną jesienią. W niektórych populacjach miejskich w USA oszacowano, że kontakt z krętkami Leptospira miało 15-30% mieszkańców. W Polsce leptospiroza jest rzadko rozpoznawana. W 2102 roku zgłoszono 2 przypadki tej choroby zakaźnej, w 2013 zaś roku zachorowań nie odnotowano. Niewielka liczba rozpoznawanych przypadków leptospirozy w krajach Europy Zachodniej i w Polsce może mieć związek z niedostateczną rozpoznawalnością tej choroby.

Jak się objawia leptospiroza?

Objawy leptospirozy zaczynają się nagle po okresie inkubacji trwającym zazwyczaj 5-14 dni lub dłużej.

U większości chorych (90%) leptospiroza może przebiegać jako łagodna, samoograniczająca się choroba o nagłym początku z objawami grypopodobnymi: bólami głowy, gorączką, dreszczami, kaszlem, bólami gardła, zapaleniem spojówek, bólami mięśniowymi, którym towarzyszyć mogą nudności, wymioty, utrata apetytu, biegunka oraz zmiany skórne w postaci wysypki. Objawy zazwyczaj utrzymują się 5-7 dni, a następnie samoistnie ustępują. U około 50% chorych przez 1-2 tygodnie mogą się utrzymywać cechy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z bólami głowy i sztywnością karku, które samoistnie ustępują.

Czasem po kilku dniach poprawy dochodzi do zaostrzenia choroby i progresji do postaci ciężkiej z niewydolnością wątroby i nerek, a czasem niewydolnością wielonarządową. Postać tę określa się jako chorobę Weila. Manifestacje kliniczne tej postaci choroby obejmują gorączkę, żółtaczkę, niewydolność nerek, krwawienia i masywne krwotoki, niewydolność oddechową, wysypkę skórną. Chory zgłaszać może objawy biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, silne bóle brzucha, kaszel, duszność, bóle w klatce piersiowej, krwioplucie. Objawem niewydolności nerek w leptospirozie jest krwiomocz oraz wydalanie zmniejszonej objętości moczu (skąpomocz). Najczęstszym powikłaniem ocznym leptospirozy, niezależnie od fazy choroby, są zaczerwienione spojówki oczu oraz zapalenie siatkówki i naczyniówki oka.

W badaniu fizykalnym lekarz może stwierdzić podwyższoną temperaturę ciała, przyspieszoną czynność serca, obniżone ciśnienie tętnicze, zaczerwienienie spojówek oczu, sztywność karku w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, zmiany osłuchowe nad płucami, powiększenie wątroby i śledziony, ostry ból w nadbrzuszu, krwawienie z przewodu pokarmowego.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów leptospirozy?

W przypadku podejrzenia leptospirozy na podstawie wywiadu dotyczącego potencjalnej ekspozycji na krętki Leptospira należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Łagodny przebieg zwykle nie wymaga leczenia. W przypadku, gdy do gorączki dołączają się żółtaczka, trudności z oddychaniem, dreszcze, bóle mięśniowe, bóle głowy, biegunka, krwawienia, mała ilość oddawanego moczu, chory wymaga pilnej konsultacji lekarskiej (pogotowie ratunkowe, szpitalny oddział ratunkowy). Pełną diagnostykę leptospirozy oraz leczenie powikłanej postaci choroby przeprowadza się w warunkach szpitalnych.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie leptospirozy?

Leptospiroza o łagodnym przebiegu zwykle nie jest rozpoznawana lub jest mylnie na podstawie objawów diagnozowana jako choroba wirusowa. W łagodnej leptospirozie potwierdzenie zakażenia nie ma znaczenia dla przebiegu choroby czy postępowania. Odmiennie jest w chorobie Weila. Potwierdzeniem zakażenia krętkami Leptospira jest badanie mikrobiologiczne z hodowlą bakterii z płynów ciała (np. krew, mocz) lub tkanek. Szczególnie istotna w chorobie Weila jest ocena funkcji nerek i wątroby, a czasem też układu oddechowego i serca.

Jakie są metody leczenia leptospirozy?

W chorobie o łagodnym przebiegu zazwyczaj leczenie jest objawowe. W leczeniu leptospirozy o cięższym przebiegu stosuje się określone antybiotyki w warunkach szpitalnych. Z uwagi na długi czas oczekiwania na wyniki hodowli bakterii, antybiotykoterapię włącza się na podstawie wywiadu dotyczącego narażenia na krętki Leptospira i charakterystycznych objawów. Pacjent z powikłaną chorobą zazwyczaj wymaga leczenia wspomagającego funkcję wątroby i nerek. Dodatkowo może zachodzić potrzeba leczenia powikłań krwotocznych, neurologicznych i kardiologicznych.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie leptospirozy?

Antybiotykoterapia i leczenie wspomagające zapewniają wyleczenie leptospirozy. Zaburzenia funkcji nerek i wątroby zwykle z czasem normalizują się samoistnie. Powikłania oczne leptospirozy mogą być trwałe. W chorobie Weila śmiertelność wynosi około 10% i często wynika z niewydolności oddechowej, masywnych krwotoków i niewydolności nerek.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia leptospirozy?

Po przechorowaniu łagodnej postaci leptospirozy nie ma konieczności regularnych badań i kontroli. Po przebyciu powikłanej leptospirozy pacjent powinien pozostawać pod regularną kontrolą lekarską specjalistyczną do czasu ustąpienia objawów i całkowitej rekonwalescencji.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na leptospirozę?

Zapobieganie leptospirozie u ludzi jest trudne, ponieważ rezerwuarem bakterii są zwierzęta dzikie i domowe. Profilaktyka polega przede wszystkim na zabezpieczeniu skóry i błon śluzowych podczas pracy ze zwierzętami lub podczas robót ziemnych, zwłaszcza w środowisku wilgotnym. Istnieje szczepionka przeciwko niektórym szczepom Leptospira, ma ona jednak ograniczone zastosowanie. W przypadku pojedynczych potwierdzonych ekspozycji można zastosować jedną profilaktyczną dawkę antybiotyku. W przypadku powtarzanych ekspozycji nie ma to uzasadnienia.

07.06.2017
Zobacz także
  • Jersinioza
  • Chlamydiozy
  • Cyklosporoza
Wybrane treści dla Ciebie
  • Biegunki wywołane przez patogenne szczepy Escherichia coli
  • Cholera
  • Dżuma
  • Zakażenia pałeczką okrężnicy
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Mykoplazmozy
  • Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
  • Zakażenie Clostridioides difficile
  • Biegunki wywołane przez pałeczki Salmonella (salmonellozy)
  • Tężec
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta