Pytanie nadesłane do redakcji
Chciałbym zapytać, co jeść, wobec stwierdzonego w USG stłuszczenia wątroby, i ewentualnie jaką dietą można ten proces zahamować lub cofnąć.
Odpowiedziała
dr n. med. Lucyna Pachocka
kierownik Ogólnopolskiego Centrum Dietetyki Instytutu Żywności i Żywienia
Stłuszczenie wątroby polega na nadmiernym odkładaniu się złogów tłuszczu w komórkach wątroby (hepatocytach). Przyczyny stłuszczenia są różnorodne. Powstaje na ogół w wyniku przewlekłego nadmiernego spożycia alkoholu, często rozwija się w cukrzycy i otyłości, głodzeniu i niedoborach białka w organizmie, może też być wywołane działaniem różnych substancji toksycznych i leków.
Leczenie stłuszczenia wątroby polega na usunięciu jego przyczyny, czyli np. wykluczeniu spożycia alkoholu, dostarczeniu organizmowi zgodnie z zaleceniami wszystkich potrzebnych składników odżywczych, uregulowaniu cukrzycy itp. Dieta powinna mieć charakter diety lekkostrawnej niskotłuszczowej. Węglowodany należy dostarczyć w postaci drobnych i średnioziarnistych kasz, płatków błyskawicznych, jasnego pieczywa, biszkoptów, sucharów drożdżowych, drobnych makaronów i gotowanych ziemniaków w postaci puree.
Głównym źródłem białka powinny być produkty mleczne głównie w postaci naturalnych napojów fermentowanych, takich jak: kefir, jogurt, maślanka czy mleko zsiadłe o zawartości 1–2% tłuszczu oraz jaja, chude sery twarogowe, chude gatunki mięs i ryb, najlepiej w postaci gotowanej, duszonej na wodzie i ewentualnie pieczone bez dodatku tłuszczu.
Warzywa z dużą zawartością celulozy i hemiceluloz oraz lignin należy wykluczyć, np. suche nasiona roślin strączkowych, kapustę, szpinak, szczaw.
Warzywa korzeniowe, takie jak: marchew, buraki, pietruszka, seler najlepiej spożywać w postaci gotowanej. Z kolei z warzyw liściastych należy wyrwać łodygę i rozdrobnić. Owoce najlepiej podawać w formie gotowanej lub pieczonej, np. jabłka. Poniżej przedstawiono w tabeli listę produktów zalecanych i przeciwwskazanych.
| Tabela. Dieta lekkostrawna | |
|---|---|
| produkty zalecane | produkty przeciwwskazane |
| pieczywo jasne: chleb, bułki, bułki grahamki bez karmelu, chleb graham | pieczywo razowe; z karmelem, z miodem, ze słodem |
| kasze średnioziarniste: jęczmienna mazurska, wiejska, kasza krakowska, jaglana | kasze grube: jęczmienna pęczak, gryczana |
| płatki zbożowe błyskawiczne: jęczmienne, kukurydziane, pszenne, ryżowe, owsiane | płatki owsiane górskie, mussli |
| drobne makarony (nitki) | ryż na sypko grube makarony |
| napoje mleczne (1,0–2% tł.): mleko zsiadłe, jogurt naturalny, kefir, maślanka naturalna, mleko acidofilne | śmietana, śmietanka, Cremona |
| ser biały chudy, półtłusty, serki naturalne, homogenizowane chude ew. półtłuste | ser biały tłusty, serki wiejskie sery żółte i topione, Feta, pleśniowe |
| jaja na miękko, w potrawach | jaja na twardo i smażone |
| wędliny i mięso chude, podroby i niektóre wyroby z podrobów (kaszanki, pasztety domowe – chude) | wędliny i mięso tłuste, niektóre wyroby z podrobów, np. pasztetowa, salceson |
| ryby, drób bez skóry | flaki |
| potrawy: gotowane, duszone bez obsmażania, pieczone | potrawy: smażone, obsmażane |
| masło, margaryna, oleje | mieszanki tłuszczowe, tłuszcze cukiernicze |
| warzywa na surowo drobno pokrojone: pomidory i ogórki kwaszone (bez skórki), cykoria, kapusta pekińska, koperek, rzeżucha, młoda natka, starta marchew, sałata krucha i lodowa | kapusta biała, czerwona i kwaszona |
| warzywa gotowane: buraczki, cukinia, dynia, kabaczki, marchew, fasolka szparagowa, groszek zielony, pietruszka, seler, róże kalafiora i brokułów | ogórek świeży, cebula, papryka, por, szczypior, rzodkiewka i rzodkiew, suche nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, soja, soczewica, bób, kukurydza |
| ćwikła i chrzan na kwasku cytrynowym | szpinak, szczaw, warzywa marynowane, grzyby |
| jabłko – starte na mus lub pieczone, albo gotowane banan, kiwi, brzoskwinia i nektaryny – bez skórki, melon, arbuz, mandarynki – tylko z cienką skórką z pozostałych owoców – sok (maks. 1 szklanka/ dzień) w proporcji 1:2 z wodą, ew. przeciery (miąższ) |
winogrona, porzeczki, agrest, maliny, truskawki, jagody, śliwki, gruszki, suszone owoce, grejpfruty, pomarańcze, orzechy, owoce w occie |
| przyprawy ziołowe majeranek, bazylia, oregano, itp. | ostre przyprawy, ketchup, musztarda, ocet |
