Imbir – właściwości lecznicze, zdrowotne działanie imbiru

Imbir jest wykorzystywany głównie jako przyprawa. Jak wskazują badania, wykazuje on pewne właściwości lecznicze. Wśród najlepiej przebadanych wymienia się jego stosowanie jako środka zapobiegającego nudnościom i wymiotom u kobiet w ciąży. Popularna jest także herbata z imbirem popijana w trakcie przeziębienia.

Fot. pixabay.com

Imbir – roślina uprawiana w ciepłym i wilgotnym klimacie – pierwotnie występowała w południowo-wschodniej Azji. Należy do rodziny imbirowatych – Zingiberaceae. Nazwa ta prawdopodobnie pochodzi od greckiego słowa zingiberis, które oznacza „w kształcie poroża jelenia”. Obecnie imbir uprawiany jest w wielu miejscach na świecie – m.in. w Indonezji, Nepalu, Tajlandii i Stanach Zjednoczonych. Najwięksi eksporterzy imbiru to Chiny i Indie. Szczególnie ceniony jest w kuchni indyjskiej i tajskiej oraz jako dodatek do sushi.

W handlu jest dostępny imbir surowy oraz suszony (mielony). Dużą popularnością cieszy się także imbir marynowany, używany głównie jako przyprawa do sushi.

Właściwości lecznicze imbiru

Kłącze imbiru zawiera szereg substancji o właściwościach przeciwutleniających, do których zalicza się olejki eteryczne oraz oleożywice. Główny nośnik zapachu stanowi zingiberol. Za charakterystyczny ostry smak imbiru odpowiada natomiast gingerol – ostra substancja nielotna.

Powyższe substancje biologicznie czynne sprawiają, że imbirowi często przypisuje się liczne korzystne działania. Niestety większość z nich wymaga odpowiednio zaplanowanych badań klinicznych, które pozwalałyby na ich potwierdzenie.

Wśród właściwości zdrowotnych, które znajdują potwierdzenie w badaniach klinicznych, wymienia się zapobieganie nudnościom i wymiotom oraz działanie przeciwbólowe.

W piśmiennictwie wśród korzystnych działań imbiru można znaleźć także informacje o jego przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych oraz przeciwutleniających właściwościach. Zwraca się także uwagę, że roślina ta może odgrywać także ważna rolę w leczeniu zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej, choć kwestia ta wymaga jeszcze dalszych badań.

Imbir stosowany w ciąży

Imbir uznaje się za środek zapobiegający nudnościom i wymiotom u kobiet w ciąży.

W przypadku łagodnych lub umiarkowanych nudności i wymiotów kobiety w ciąży, które chciałyby uniknąć przyjmowania leków przeciwwymiotnych, mogą rozważyć stosowanie imbiru. W przeprowadzonych analizach bazy Cochrane, w których uwzględniono badania z randomizacją, odnotowano większą w porównaniu z placebo skuteczność podawania 1 g imbiru dziennie. W większości badań sugerowano przyjmowanie imbiru w czterech dawkach, co zapewniało dobry efekt, nie zwiększając ryzyka wystąpienia skutków ubocznych, takich jak podrażnienie błon śluzowych jamy ustnej czy zgaga.

W badaniach nie zaobserwowano zwiększonego ryzyka poważnych wad wrodzonych oraz poronień, aczkolwiek w jednym badaniu po spożyciu imbiru stwierdzono działanie antykoagulacyjne, podrażnienie żołądka oraz interakcje z pochodnymi benzodiazepiny i β-blokerami.

Imbir w leczeniu przeziębienia

Obecnie nie dysponujemy badaniami klinicznymi oceniającym skuteczność i bezpieczeństwo imbiru w zapobieganiu, czy też łagodzeniu przebiegu infekcji wirusowych (potocznie zwanych przeziębieniem).

Rzeczywiście imbir w swoim składzie zawiera olejki eteryczne, które potencjalnie mogą wykazywać działanie przeciwwirusowe i co teoretycznie można wykorzystać pomocniczo w leczeniu przeziębienia.

Z kolei informacje dostępne w internecie, a wskazujące na korzystną rolę imbiru stosowanego w przeziębieniach wynikają głownie z długiej praktyki jego stosowania, a nie z dobrze zaplanowanych badań klinicznych.

Natomiast z całą pewnością można wspomóc leczenie przeziębienia poprzez popijanie w tym czasie herbaty z imbirem.

Działanie przeciwbólowe imbiru

Jak już wspomniano, kłącze imbiru zawiera gingerol. Substancja ta nie tylko odpowiada za ostry smak, a także wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Te właściwości imbiru oceniono w kilku badaniach. Wyniki przeglądów systematycznych opublikowanych w 2015 i 2017 roku wskazują, że u osób z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego lub stawu biodrowego podanie 500–1000 mg imbiru dziennie (w zależności od badania) znamiennie zmniejsza, w porównaniu z placebo, natężenie bólu oraz zgłaszane przez chorych ograniczenie sprawności ruchowej.

Uważa się, że imbir może wykazywać działanie wspomagające w łagodzeniu bólu w chorobach reumatycznych. Zaleca się przyjmowanie ≥250 mg sproszkowanego kłącza imbiru 3 razy dziennie. Za bezpieczną dawkę dobową uznaje się 4 g sproszkowanego imbiru.

Badano również – choć w tym przypadku dysponujemy mniejszą liczbą badań – skuteczność imbiru w łagodzeniu bólu menstruacyjnego (u kobiet z zespołem bolesnego miesiączkowania) oraz migrenowego bólu głowy.

W metaanalizie z 2016 roku zaobserwowano, że u kobiet z zespołem bolesnego miesiączkowania imbir (150–2000 mg/d przez 3–4 dni) równie skutecznie łagodzi bóle menstruacyjne jak kwas mefenamowy (750–1000 mg/dzień) lub ibuprofen (1600 mg/dzień).

W badaniu klinicznym z randomizacją (2018 r.) wykazano z kolei zmniejszenie natężenia migrenowego bólu głowy u chorych przyjmujących imbir w połączeniu z ketoprofenem (400 mg imbiru + 100 mg ketoprofenu), w porównaniu ze stosowaniem placebo łącznie z ketoprofenem (100 mg).

Podsumowując, przeciwbólowe działanie imbiru jest warte rozważenia, aczkolwiek należy przeprowadzić odpowiednio zaprojektowane badania, ponieważ ogólna jakość dostępnych badań nie jest wysoka.

Imbir a zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej

W badaniach wykazano także, że imbir może być korzystny w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej i lipidowej. W kilku badaniach zaobserwowano, że przyjmowanie imbiru obniża stężenie glukozy na czczo, hemoglobiny glikowanej oraz zmniejsza insulinooporność u pacjentów z cukrzycą typu 2. Niestety dużym ograniczeniem wspomnianych badań jest fakt, że przeprowadzono je na małych grupach, stąd w celu wyciągnięcia ostatecznych wniosków należy przeprowadzić dalsze badania.

Przeciwwskazania do przyjmowania imbiru. Czy imbir może zaszkodzić?

Według Amerykańskiej Agencji d.s. Żywności i Leków (US Food and Drug Administration – FDA), imbir sklasyfikowano jako „powszechnie uznany za bezpieczny” (generally recognized as safe – GRAS).

Natomiast z ostrożnością powinny go przyjmować:

• osoby chorujące na cukrzycę i przyjmujące leki obniżające stężenie glukozy we krwi (niektóre składniki imbiru mogą nasilać ich hipoglikemizujące działanie)
• osoby stosujące leki przeciwkrzepliwe (w badaniach in vitro wykazano, że imbir ma właściwości antyagregacyjne)
• osoby z chorobami układu pokarmowego, takimi jak wrzody żołądka lub dwunastnicy
• osoby z kamicą żółciową (z uwagi na działanie żółciopędne imbiru).

Działania niepożądane imbiru

Wśród działań niepożądanych imbiru wymienia się:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego (zgaga, dyspepsja, biegunka, uszkodzenie błony śluzowej żołądka)
• kontaktowe zapalenie skóry – po podaniu miejscowym