Pigwa pospolita to roślina z której najczęściej w warunkach domowych przygotowuje się sok do herbaty. Owoc pigwy zawiera duże ilości związków polifenolowych, które mogą być korzystne m.in. w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.
Fot. pixabay.com
Pigwa pospolita
Pigwa pospolita (Cydonia oblonga Miller) należy do tej samej rodziny różowatych, co powszechnie spożywane w naszej strefie klimatycznej jabłko. Owoce pigwy dojrzewają z początkiem października, a wraz z tym procesem zmieniają barwę z zielonej na żółtą. Mogą ważyć od 100 do 300 g. Uprawę pigwy prowadzi się w Gruzji, Turcji, na Bałkanach oraz na Półwyspie Iberyjskim.
Obecnie w Polsce pigwy się nie wykorzystuje na skalę przemysłową. O tym, że owoce pigwy nie stanowią popularnego surowca do przetwórstwa decyduje fakt, że owoce szybko ciemnieją po przekrojeniu lub rozdrobnieniu. Dzieje się tak z powodu dużej zawartości związków polifenolowych (duża zawartość kwasu chlorogenowego oraz duża aktywność enzymu zwanego polifenolooksydazą), co jednak powinno przemawiać na korzyść wykorzystania pigwy w przetwórstwie owoców (przykładowo jako dodatek do soków przecierowych np. z jabłek).
Mimo małej popularności tych owoców w przetwórstwie warzywno-owocowym pigwę często przetwarza się w warunkach domowych. Owoce pigwy pospolitej najczęściej wykorzystuje się do przygotowania soków do herbaty, dżemów (w połączeniu z innymi owocami) oraz nalewek.
Pigwa pospolita – wartość odżywcza i właściwości
Kaloryczność owocu pigwy wynosi 57 kcal w 100 g produktu. Wśród składników mineralnych na uwagę zasługuje duża zawartość potasu. Wbrew obiegowej opinii oraz temu, co sugerowałby wyjątkowo kwaśny smak, owoce pigwy nie są bogatym źródłem kwasu askorbinowego (inaczej witaminy C). Maksymalna oznaczona zawartość tego składnika wynosiła, w zależności od publikacji, 15 mg w 100 g suchej masy.
Natomiast pigwę można przedstawiać głównie jako źródło substancji biologicznie czynnych, gdyż jest bogatym źródłem związków polifenolowych, w tym polimerów procyjanidyn, kwasów hydroksycynamonowych oraz flawonoli.
Związki polifenolowe, charakterystyczne dla owoców i warzyw, wykazują działanie kardioprotekcyjne, antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Ponadto kwas chlorogenowy, kwercetyna i katechiny mają silne właściwości przeciwnowotworowe.
Zawartość poszczególnych składników odżywczych przedstawiono w tabeli poniżej
| Tabela. Wartość odżywcza 100 g pigwy pospolitej | |
|---|---|
| wartość energetyczna [kcal] | 57 |
| białko [g] | 0,4 |
| tłuszcz ogółem [g] | 0,1 |
| węglowodany ogółem [g] | 15,3 |
| błonnik pokarmowy [g] | 1,9 |
| witamina B1 [mg] | 0,02 |
| witamina B2 [mg] | 0,03 |
| witamina B3 [mg] | 0,2 |
| witamina C [mg] | 15 |
| witamina A [µg] | 2 |
| sód [mg] | 4 |
| potas [mg] | 197 |
| wapń [mg] | 11 |
| fosfor [mg] | 17 |
| żelazo [mg] | 0,7 |
| magnez [mg] | 8 |
| https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/168163/nutrients | |
Wykorzystanie pigwy pospolitej w kuchni
Z uwagi na twardość owoców (duża ilość tzw. komórek kamiennych) oraz cierpki smak, owoce te nie nadają się do bezpośredniego spożycia. Natomiast z uwagi na aromat, o którym decydują olejki lotne zawarte w skórce i miąższu, są często wykorzystywane w produkcji soków dżemów, galaretek oraz nalewek.
Zaletą owoców pigwy pospolitej jest duża zawartość pektyn, dlatego z powodzeniem mogą być wykorzystywane do żelowania przetworów z owoców o małej zawartości pektyn (np. truskawek, malin, wiśni, śliwek, gruszek i moreli).
Sok z pigwy - przygotowanie
Tradycyjny sok z pigwy przygotowuje się z dwóch składników: owoców pigwy (2 kg) i cukru (2 kg).
Umyte owoce należy podzielić na ćwiartki i usunąć z nich gniazda nasienne. Następnie owoce ściera się na tarce o grubych oczkach lub rozdrabnia na niewielkie kawałki w blenderze.
W następnej kolejności rozdrobnione owoce przesypuje się do dużego słoika i zasypuje cukrem, następnie słoik przykrywa gazą (można układać naprzemiennie warstwę owoców i warstwę cukru).
Tak przygotowane owoce należy odstawić w chłodne i ciemne miejsce. Po kilku dniach powstały sok zlewa się do mniejszych butelek lub słoików. Należy je następnie poddać pasteryzacji trwającej około 10 minut (od momentu zagotowania wody).
Sok taki, z uwagi na dużą zawartość cukru, nie powinien być spożywany przez osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej (nietolerancją glukozy, cukrzycą) oraz osoby chorujące na otyłość.
Pigwa - o co często pytają pacjenci?
Kiedy zrywać pigwę?
Owoce pigwy dojrzewają na początku października. Dojrzały owoc ma intensywnie żółtą (a nie zieloną) barwę. Dojrzałość owoców pigwy pospolitej można rozpoznać ponadto po tym, że owoce tracą pokrywający je meszek. Niektórzy zalecają także zbiory po pierwszych przymrozkach, które sprawiają, że pigwa staję się mniej cierpka w smaku.
Czy pigwę należy obierać ze skórki?
Obieranie pigwy ze skórki nie jest konieczne. Należy jednak pamiętać, że jest ona twardsza od miąższu i w przypadku przygotowania dżemu z pigwy, skórka ta może być nadal wyczuwalna pomimo poddania jej działaniu wysokiej temperatury.
Czy przygotowując przetwory z pigwy trzeba usuwać gniazda nasienne?
Przygotowując przetwory z pigwy pospolitej, zaleca się usuwanie gniazd nasiennych. Ich pozostawienie może skutkować gorzkim posmakiem produktu końcowego.
Czy pigwę można jeść na surowo?
Surowa pigwa nie jest trująca, natomiast z uwagi na twardą konsystencję, małą soczystość, bardzo cierpki smak i obecność komórek kamiennych nie jest ona zaliczana do owoców zdatnych do spożycia na surowo.
Piśmiennictwo
- Al-Zughbi I., Krayem M.: Quince fruit Cydonia oblonga Mill nutritional composition, antioxidative properties, health benefits and consumers preferences towards some industrial quince products: A review. Food Chem. 2022; 393: 133362. doi:10.1016/j.foodchem.2022.133362.
- Wojdyło A.: Ocena możliwości zastosowania owoców pigwy pospolitej w produkcji przetworów o wysokiej zawartości polifenoli i aktywności przeciwutleniającej. Monografia Wydawnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
