Jakim termometrem mierzyć temperaturę u dziecka?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Jakim termometrem mierzyć temperaturę u dziecka? Czy przeprowadzono badania oceniające, które urządzenia z dostępnych na rynku charakteryzują się największą wiarygodnością i powtarzalnością pomiarów? Czy wybór sprzętu zależy od wieku dziecka?

Odpowiedź

Za regulację temperatury ludzkiego ciała odpowiada podwzgórze, które mierzy temperaturę krwi. Istotne znaczenie kliniczne ma zatem temperatura wewnętrzna (tzw. złoty standard), którą można zmierzyć w tętnicy płucnej, przełyku, nosogardzieli, odbytnicy lub pęcherzu. Z wymienionych sposobów pomiaru najmniej inwazyjny jest pomiar w odbytnicy. Jednak rutynowo stosowane nieinwazyjne metody pomiaru temperatury są obarczone ryzykiem błędu i zapewniają szacunkowe wyniki. Do pomiaru wykorzystuje się naturalne miejsca ludzkiego ciała, gdzie temperatura jest zbliżona do temperatury wewnętrznej, takie jak jama ustna (pod językiem), dół pachowy, przewód słuchowy zewnętrzny i błona bębenkowa. Najważniejsze jest wykrycie gorączki (lub hipotermii), a nie dokładne określenie temperatury. Przykładowo posocznica meningokokowa z temperaturą 38,0oC jest równie groźna jak posocznica przebiegająca z temperaturą 39,5oC, a na pewno groźniejsza niż angina paciorkowcowa z temperaturą 40,5oC. Z tego powodu przy pomiarze najistotniejsza jest wiarygodność pomiaru, a nie jego dokładność.

W praktyce za prawidłową temperaturę ciała uznaje się 37oC, jednak w rzeczywistości podlega ona dobowym zmianom – nie jest zatem jedną ustaloną wartością, lecz przedziałem.

Według autorów artykułu opublikowanego na łamach „Scandinavian Journal of Caring Science” w 2002 roku u zdrowych dzieci i dorosłych przedziały prawidłowej temperatury wynoszą:

• dzieci:
  – odbyt – 36,6–38,0oC
  – błona bębenkowa – 35,6–37,7oC
  – dół pachowy – 35,6–37,2oC
  – czoło – 35,6–37,9oC

• dorośli:
  – odbyt – 34,4–37,8oC
  – błona bębenkowa – 35,4–37,8oC
  – dół pachowy – 35,5–37,0oC
  – jama ustna – 33,2–38,2oC

Jak prawidłowo zmierzyć temperaturę? Pomiary należy przeprowadzać w tym samym miejscu za pomocą tego samego termometru. Ryzykujemy wówczas co prawda popełnienie błędu systematycznego (stałe zawyżanie lub zaniżanie temperatury), ale różnicę mierzymy dokładnie. Po kupnie nowego termometru należy sprawdzić jego działanie na dziecku i ustalić prawidłową temperaturę mierzoną w ten sposób. Najbardziej niezawodne są termometry cieczowe, które nie wymagają kalibracji, ale niestety zostały wycofane z racji zawartości rtęci. Z konieczności stosuje się dotykowe termometry elektroniczne, na przykład w postaci smoczka. Po szczegóły odsyłam do świetnego artykułu Adama Chabińskiego (p. Rodzaje termometrów lekarskich i ich cechy).

Miejsce pomiaru temperatury zależy od wieku dziecka (tab.). Temperaturę wewnętrzną ciała, zwłaszcza u dzieci, najsłabiej odzwierciedla pomiar w dole pachowym, cechując się słabą powtarzalnością oraz niską czułością w wykrywaniu gorączki. Interpretując wynik pomiaru temperatury ciała u dziecka, należy także uwzględnić jej dobowe wahania – zwiększenie w godzinach popołudniowych (16:00–18:00) i zmniejszenie około 6:00 rano oraz zależność od aktywności dziecka – płacz, złość i wysiłek fizyczny mogą bowiem być przyczyną jej podwyższenia. Wyższą temperaturę obserwuje się również u osób stosujących dietę wysokobiałkową oraz w czasie owulacji u miesiączkujących nastolatek.

Piśmiennictwo

1. Webmed fever temperatures: accuracy and comparison – topic overview. www.webmd.com
2. Canadian Paeditric Society Temperature Measurement in Paediatrics. www.cps.ca/en
3. Kelly G.: Body temperature variability: a review of the history of body temperature and its variability, biological rhythms, fitness, and aging. Altern. Med. Rev., 2006; 11 (4): 278–293
4. Chabiński A.: Rodzaje termometrów lekarskich i ich cechy. www.infekcje.mp.pl
5. Latman N.S.: Clinical thermometry: possible causes and potential solutions to electronic, digital thermometer inaccuracies. Biomed. Instrument. Techn., 2003; 37 (3): 190–196
6. Crawford D.C., Hichs B., Thompson M.J.: Which thermometer? Factors influencing best choice for intermittent clinical temperature assessment. J. Med. Eng. Techn., 2006; 30 (4): 199–211
7. El-Radhi A.S., Barry W.: Thermometry in paediatric practice. Arch. Dis. Child., 2006; 91; 351–356
8. Craig J., Lancaster G., Taylor S. i wsp.: Infrared ear thermometry compared with rectal thermometry in children: a systematic review. Lancet, 2002; 360: 603–609
9. Petersen-Smith A., Barber N., Coody D.K. i wsp.: Comparison of aural infrared with traditional rectal temperatures in children from birth to age three years. J. Pediatr., 1994; 125: 83–85
10. Erickson R., Woo T.: Accuracy of infrared ear thermometry and traditional temperature methods in young children. Heart Lung, 1994; 23: 181–199
11. Craig J., Lancaster G., Williamson P. i wsp.: Temperature measured at the axilla compared with rectum in children and young people: systematic review. BMJ, 2000; 320: 1174–1178
12. Haddock B., Merrow D.L., Swanson M.S.: The falling grace of axillary temperatures. Pediatr. Nurs., 1996; 22: 121–125
13. Kresch M.J.: Axillary temperature as a screening test for fever in children. J. Pediatr., 1984; 104: 596–599