Czy koledzy z klasy dziecka, które zachorowało na posocznicę meningokokową, należą do grupy bliskiego kontaktu i wymagają profilaktyki antybiotykowej?

To bardzo praktyczne pytanie. Chemioprofilaktykę zakażeń meningokokowych wprowadzono w latach 30. XX wieku. Jak wiadomo, obowiązujące rekomendacje zalecają jej zastosowanie u wszystkich osób, które w ciągu ostatnich 2 tygodni miały bliski kontakt z chorym, trwający powyżej 8 godzin, oraz u osób nawet krótkotrwale narażonych na wydzieliny górnych dróg oddechowych chorego. Do tej grupy zalicza się:

1) domowników – chemioprofilaktykę należy wprowadzić jak najszybciej od momentu wystąpienia zachorowania, najlepiej w ciągu pierwszych 24 godzin,

2) osoby pozostające z chorym w bliskiej zażyłości (np. głębokie pocałunki),

3) osoby śpiące w tej samej sypialni, co chory (np. w internatach, akademikach czy koszarach),

4) bezpośrednich towarzyszy podróży trwającej >8 godzin (co odpowiada moim zdaniem przypadkowi uczniów z sąsiednich ławek),

5) osoby, które miały krótkotrwały, ale bezpośredni kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych chorego przed podaniem antybiotyku (np. lekarzom przeprowadzającym resuscytację usta–usta, intubację i odsysanie).

Uwagi praktyczne:

W profilaktyce poekspozycyjnej można stosować cyprofloksacynę, ryfampicynę i ceftriakson, podane tak szybko, jak to jest możliwe (p. Jak w warunkach ambulatoryjnych realizować profilaktykę poekspozycyjną inwazyjnej choroby meningokokowej?).

Zastosowanie chemioprofilaktyki po upływie 2 tygodni od wystąpienia zachorowania prawdopodobnie jest nieskuteczne.

Nie zaleca się pobierania wymazów z nosogardła w kierunku nosicielstwa meningokoków u osób pozostających w najbliższym kontakcie z chorym. Można zalecać szczepienia poekspozycyjne, jednak nie zastępują one chemioprofilaktyki.

W przypadku opisywanego pacjenta chemioprofilaktykę należy zaoferować jego domownikom (np. rodzice, rodzeństwo), kolegom z klasy, którzy siedzą bezpośrednio przy chorym (sąsiad z ławki oraz osoby siedzące w ławkach bezpośrednio przed chorym i za nim), osobom pozostającym w bliskiej zażyłości z chorym (np. sympatia – nie wiem, ile lat ma dziecko) oraz wszystkim, którzy byli bezpośrednio narażeni na wydzieliny z górnych dróg oddechowych chorego (np. lekarz, ratownik medyczny, pielęgniarki), a także osobom, które piły z tej samej butelki czy w inny sposób zetknęły się z wydzielinami dróg oddechowych chorego. Warto pamiętać, że chemioprofilaktyki nie zaleca się osobom, których kontakt z chorym był przypadkowy i luźny, np. osobom podróżującym tym samym pojazdem krócej niż 8 godzin (samolot, statek, samochód lub autobus) czy uczniom z innych klas, o ile w ich przypadku nie zachodzi dodatkowe narażenie wynikające z bezpośredniego kontaktu.

Inwazyjne zakażenia meningokokowe przebiegają dramatycznie, dlatego wyzwalają silny lęk, a nawet panikę. Pamiętając o tym, można zlecić profilaktykę także pozostałym uczniom z klasy, o ile rodzice wyrażą takie życzenie i zgłoszą się w ciągu 2 tygodni od zachorowania wskaźnikowego. (2015)

Piśmiennictwo

1. Cohn A.C., MacNeil J.R., Clark T.A. i wsp.: Division of Bacterial Diseases, National Center for Immunization and Respiratory Diseases, CDC. Prevention and control of meningococcal disease. MMWR, 2013; 62 (RR-2): 1–22
2. Immunisation against infectious disease. Green Book. 2014. www.gov.uk/government/publications/meningococcal-the-green-book-chapter-22
3. Bilukha O.O., Rosenstein N.: Prevention and control of meningococcal disease. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm. Rep., 2005; 54 (RR-7): 1–21. www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5407a1.htm
4. Purcell B., Samuelsson S., Hahné S.J. i wsp.: Effectiveness of antibiotics in preventing meningococcal disease after a case: systematic review. BMJ, 2004; 328 (7452): 1339. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15178612
5. Yellow Book Meningococcal Disease. wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/chapter-3-infectious-diseases-related-to-travel/meningococcal-disease