Czy szybki test na obecność antygenów paciorkowca pozwala odróżnić zakażenie od kolonizacji? Czy jest sens go wykonywać? Czy dostępne w Polsce testy mają wystarczającą czułość? Skąd należy pobierać materiał – czy wystarczy wymaz ze śluzówki jamy ustnej?

Szybki test na obecność antygenów paciorkowca nie pozwala odróżnić zakażenia od kolonizacji, dlatego u pacjentów będących nosicielami S. pyogenes można błędnie rozpoznać anginę paciorkowcową w trakcie wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych. Nosicielami paciorkowca grupy A jest około 12% (zakres 5–25%) dzieci >5. roku życia oraz około 4% (2–17%) dzieci <5. roku życia.

Istotną wartość pomocniczą ma skala punktowa Centora/McIsaaca (p. tab.), która pozwala określić prawdopodobieństwo zakażenia paciorkowcowego na podstawie objawów klinicznych i wieku chorego.

W zależności od liczby uzyskanych punktów prawdopodobieństwo anginy paciorkowcowej wynosi: <2 pkt – ≤10%; 2–3 pkt – 11–35%; ≥4 pkt – >50%. U pacjentów, którzy w ocenie klinicznej uzyskali ≥2 pkt, należy rozpocząć diagnostykę (szybki test antygenowy lub posiew), a dalsze postępowanie uzależnić od uzyskanego wyniku – dodatni wynik jest wskazaniem do antybiotykoterapii.

U dziecka z nawracającym zapaleniem gardła, u którego w trakcie kolejnych epizodów stwierdza się obecność S. pyogenes, zaleca się kontrolne badanie mikrobiologiczne (szybki test lub posiew) po zakończeniu antybiotykoterapii w celu wykrycia nosicielstwa. Stwierdzenie paciorkowca mimo właściwego leczenia z bardzo dużym prawdopodobieństwem wskazuje na nosicielstwo.

Czułość i swoistość dostępnych szybkich testów antygenowych zależy od producenta, ale jest stosunkowo duża i wynosi odpowiednio około 90% (zakres 85–95%) i ≥95%. W związku z tym, zgodnie z aktualnymi wytycznymi ESCMID, ujemny wynik szybkiego testu nie wymaga dalszej weryfikacji.

Materiał na badanie w kierunku S. pyogenes należy pobrać zdecydowanym, uciskającym ruchem z obu migdałków i tylnej ściany gardła. Należy pamiętać, aby nie dotykać języka, języczka podniebiennego i policzków, a także unikać zanieczyszczenia próbki śliną. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Shaikh N., Leonard E., Martin J.: Prevalence of streptococcal pharyngitis and streptococcal carriage in children: a metaanalysis. Pediatrics, 2010; 126: 557–564 
2. Pelucchi C., Grigoryan L., Galeone C. i wsp.: Guideline for the management of acute sore throat. ESCMID Sore Throat Guideline Group. Clin. Microbiol. Infect., 2012; 18 (supl. 1): 1–27