Jakie są kryteria rozpoczęcia częściowego karmienia sztucznego w razie problemów z karmieniem piersią w pierwszych 4 tygodniach życia?

Nieuzasadnione dokarmianie niemowlęcia karmionego piersią zarówno w pierwszych dniach po porodzie, kiedy laktacja się rozpoczyna, jak i w późniejszym okresie jest częstą przyczyną zaburzenia laktacji u matki i skracania czasu karmienia piersią. Wskazania do dokarmiania należy więc ustalać i uzasadniać w każdym przypadku indywidualnie. Należy poszukiwać odpowiedzi na pytanie, dlaczego dziecko nie może być karmione wyłącznie piersią – czy przyczyną jest nieprawidłowa technika lub mało aktywne ssanie (dziecko nie uzyskuje pokarmu z piersi w odpowiedniej ilości), czy nieprawidłowe postępowanie (zbyt rzadkie karmienia, restrykcje dotyczące czasu karmienia, brak karmień nocnych), czy też problem leży po stronie matki (opóźniona laktogeneza II z powodu ciężkiego porodu, cukrzycy, pozostałości łożyska, niedorozwój gruczołu piersiowego, wcześniejsze zabiegi na sutku)? Jeśli dokarmianie dziecka jest konieczne, pokarmem z wyboru zawsze jest odciągane mleko matki. Jeżeli natomiast mleka naturalnego jest zbyt mało, dziecku należy podać mieszankę.

Wśród wskazań do suplementacji w pierwszych dniach po porodzie należy wymienić: zmniejszenie masy ciała o >10% masy urodzeniowej, odwodnienie, na przykład w przebiegu żółtaczki, oraz hipoglikemia (oczywiście jedynie wówczas, gdy opisanych stanów nie udaje się wyrównać pomimo poprawy techniki karmienia i ssania piersi oraz intensywnego karmienia piersią).

W kolejnych tygodniach pierwszego miesiąca życia wskazanie do dokarmiania stanowi mały przyrost masy ciała lub jego brak. Optymalne średnie przyrosty dobowe wynoszą według Lawrence 26–31 g/24 h (oblicza się je od masy najmniejszej, a nie urodzeniowej). Przy przyroście około 17–20 g/24 h zwykle obserwuje się poprawę po intensyfikacji karmienia piersią. Jeśli przyrosty są mniejsze, należy zalecić dokarmianie w najmniejszej skutecznej objętości i co kilka dni kontrolować przyrost masy ciała. Dziecko powinno być przystawiane do piersi co 2–2,5 godziny, powinno ssać z obu piersi podczas każdego karmienia, a dodatkowy pokarm należy podawać dopiero po podaniu obu piersi, najlepiej w kilku porcjach, ale nie po każdym karmieniu. Optymalnym sposobem dokarmiania jest sonda przy piersi lub system wspomagający karmienie naturalne. Matce warto zaproponować intensywną stymulację laktacji przez dodatkowe odciąganie pokarmu. W miarę uzyskiwania coraz większych objętości pokarmu matczynego należy stopniowo zmniejszać ilość podawanej mieszanki. Taki schemat postępowania pozwala wielu matkom wrócić do wyłącznego karmienia piersią. Pozostałe matki mogą kontynuować karmienie mieszane (zależnie od wyjściowej przyczyny trudności w karmieniu). (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Acceptable medical reasons for use of breast-milk substitutes. WHO/NMH/NHD/09.01, WHO/FCH/CAH/09.01, WHO 2009 (http://whqlibdoc.who.int/hq/2009/WHO_FCH_CAH_09.01_eng.pdf)
2. Ekström A., Widström A.M., Nissen E.: Duration of breastfeeding in Swedish primiparous and multiparous women. J. Hum. Lact., 2003; 19 (2): 172–178
3. Erkkola M., Salmenhaara M., Kronberg-Kippilä C. i wsp.: Determinants of breast-feeding in a Finnish birth cohort. Public Health Nutr., 2010; 13 (4): 504–513
4. Lawrence R.R., Lawrence R.M.: Breastfeeding. A guide for the medical profession. Normal growth, failure to thrive and obesity in the breastfed infant. Mosby, 2005; 427–459
5. Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee: ABM clinical protocol #3: Hospital guidelines for the use of supplementary feedings in the healthy term breastfed neonate, revised 2009. Breastfeed. Med., 2009; 4 (3): 175–182